ആ രണ്ടുപേരെയും വായും പൊളിച്ചു നോക്കിനില്ക്കാൻ വിട്ടിട്ട് ടാക്സി കുതിച്ചുപാഞ്ഞു. പൊടിയും പറത്തി വണ്ടി പോയിമറഞ്ഞ ദിക്കിലേക്കു നോക്കി ഇരുവരും ദേഷ്യത്തോടെ അല്പനേരം നിന്നു. എന്നിട്ട് “വാ, എന്തെങ്കിലുമാവട്ടെ! ഇതിലൊക്കെ നമുക്കെന്തു കാര്യം!” എന്നു പരസ്പരം പറഞ്ഞുകൊണ്ട് അക്ഷമ പൂണ്ട ഒരു തിടുക്കത്തോടെ അവർ സ്ഥലം വിട്ടു.
കുറേ വളവും തിരിവും കഴിഞ്ഞ് ടാക്സി ഒടുവിൽ ഒരു കല്യാണവീട്ടിനു മുന്നിൽ ചെന്നുനിന്നു. ഇതൊരു മുപ്പതിനായിരം രൂപാക്കല്യാണമായിരുന്നു! ആ ചെലവിന്റെ പൊലിമയ്ക്കു നിരക്കുന്ന വിധമായിരുന്നു, ദീപാലങ്കാരങ്ങളും കല്യാണമണ്ഡപവും പ്രവേശനകവാടത്തിലെ വിതാനിക്കലും.
അനിന്ദിത സെന്നും വിവാഹിതയായ മകൾ അജന്ത ബോസും ടാക്സിയിൽ നിന്നിറങ്ങി; അവരുടെ വേഷവും മട്ടും അവർ ചെന്നിറങ്ങിയ ആ ആഡംബരസന്ദർഭത്തിന്‌ ശരിക്കും യോജിച്ചുപോകുന്നതായിരുന്നു.
ഇങ്ങനെയൊരു സന്ദർഭത്തിൽ ടാക്സി പിടിച്ചു ചെല്ലേണ്ടിവന്നതിന്റെ സങ്കടം വന്നു മുട്ടി നില്ക്കുകയായിരുന്നു അനിന്ദിത സെന്നിന്റെ മനസ്സിൽ. എന്തു പറയാൻ, ഭാഗ്യക്കേടെന്നല്ലാതെ? അന്നുതന്നെ വേണമായിരുന്നു അവരുടെ ഭർത്താവിന്‌ കാറുമെടുത്ത് ഓഫീസ് കാര്യത്തിനായി സോനാർപൂരിലോ ബരാസത്തിലോ അങ്ങനെയേതോ സ്ഥലത്തോ പോകാൻ!
കല്യാണം നടക്കുന്നത് അനിന്ദിത സെന്നിന്റെ സഹോദരന്റെ വീട്ടിലാണ്‌; അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകളുടെ കല്യാണമാണന്ന്. കഴിഞ്ഞ കുറേ ദിവസങ്ങളും അന്നു രാവിലെയും അവർ ആ വീട്ടിൽ ചെന്നിരുന്നു, ഇത്രയും അണിഞ്ഞൊരുങ്ങൽ ഒന്നുമില്ലാതെ. ഇപ്പോഴവർ മകളുമൊത്ത് ടാക്സിയിൽ വന്നിരിക്കുകയാണ്‌, കണ്ണഞ്ചിക്കുന്ന പട്ടുസാരിയും കസവും മുത്തുകളുമൊക്കെയായി.
ചിരിയും സംസാരവും ഒരുമിച്ചു നടത്തിക്കൊണ്ടാണ്‌ അവർ വണ്ടിയിൽ നിന്നിറങ്ങിയതുതന്നെ. ചെറുക്കൻകൂട്ടർ വന്നുകഴിഞ്ഞോ? ആദ്യത്തെ പന്തിക്കാരെ പറഞ്ഞുവിട്ടോ? അനിന്ദിത സെന്നിന്റെ നാവിനു വിശ്രമമില്ല.
അത്രയും വാചാലയായിരുന്നില്ല അവരുടെ മകൾ, അജന്ത ബോസ്; വേഷവും ചമയവും കണ്ടാൽ പക്ഷേ, കണ്ണു മഞ്ഞളിച്ചുപോവും! അവളും കല്യാണപ്പെണ്ണും ഒരേ പ്രായക്കാരും കുട്ടിക്കാലം മുതലേ വലിയ കൂട്ടുകാരുമായിരുന്നു. അതിനാൽ ആ അവസരത്തിലുടുക്കാൻ പ്രത്യേകമൊരു വേഷം തന്നെ അവൾ പറഞ്ഞുചെയ്യിക്കുകയായിരുന്നു. അതൊരു ബംഗാളി സ്ത്രീയുടെ വേഷമായിരുന്നില്ല, മറിച്ച്, ലഖ്നൗവിലെ ഒരു കൊട്ടാരം നർത്തകിയുടേതായിരുന്നു. ദുപ്പട്ടയും ഘാഗ്രയും ചോളിയും അതിനോടു ചേരുന്ന ആഭരണങ്ങളുമൊക്കെയായപ്പോൾ അതൊരു പുതുമയായിരുന്നു എന്നതിൽ സംശയമില്ല.
എന്നാൽ അമ്മയും മകളും ടാക്സിയിൽ നിന്നിറങ്ങിയ നിമിഷം ആളുകൾ പരസ്പരം നോക്കാൻ തുടങ്ങി. അതിനി അവരുടെ വേഷം കണ്ടിട്ടാണോ, അതിലെ ധാരാളിത്തം കൊണ്ട്?
അത്രയും അനുചിതമായിപ്പോയോ അവരുടെ വേഷവും മട്ടും?
ഒരുങ്ങിപ്പിടിച്ചു വന്നവർ വേറെയും ഉണ്ടായിരുന്നല്ലോ. ആ മോണിക്ക റോയ് മുടി കെട്ടിവച്ചിരിക്കുന്നതു കണ്ടാൽ സർദാർജിയുടെ തലപ്പാവു പോലിരിക്കും! ഹേന ഹൽദാറെ നോക്കൂ; വിരലിനെക്കാൾ നീളത്തിലാണ്‌ അവർ നഖങ്ങൾ നീട്ടിവളർത്തിയിരിക്കുന്നത്. ഈ വിവാഹം മുന്നിൽ കണ്ടുകൊണ്ട് അവർ നഖം വളർത്താൻ തുടങ്ങിയിട്ട് എത്ര മാസമായിട്ടുണ്ടാകും! മൂന്നു വ്യത്യസ്തനിറങ്ങളിൽ അവരതിൽ ചായം തേച്ചിട്ടുമുണ്ട്.
എന്നിട്ടെന്തുകൊണ്ടാണ്‌ ആരുമവരെ വിചിത്രജീവികളെക്കണക്കെ തുറിച്ചുനോക്കാത്തത്?
തന്നെയുമല്ല, വിവാഹത്തിന്റെ ചിരിയുടേയും ഉല്ലാസത്തിന്റെയും ഒച്ചകൾക്കടിയിൽ ഒരസ്വാസ്ഥ്യത്തിന്റെ, ചെറിയൊരു പ്രതിഷേധത്തിന്റെ അന്തർധാര ഉണ്ടെന്നും തോന്നിയിരുന്നു- പുറമേ കേൾക്കാതെയുള്ള ഒരു മന്ത്രിക്കൽ.
ആരായിരുന്നു അതിന്റെ ഉന്നം?
എവിടെയും ആളുകൾ തമ്മിൽത്തമ്മിൽ അടക്കം പറയുന്നതുപോലെ കാണപ്പെട്ടു. എന്താണവർ പറയുന്നത്?
ആരും അവരെ മാത്രം വേറിട്ടുകാണുകയായിരുന്നു എന്നല്ല; എന്നാലും കല്യാണത്തിനു വന്നവരുടെയെല്ലാം കണ്ണുകൾ ഒരുമിച്ചൊരു വിരലായി അവരെത്തന്നെ ചൂണ്ടുകയായിരുന്നു എന്നു തോന്നി. അനിന്ദിത സെന്നിനെയും അവരുടെ മകളെയും.
തമാശയെന്തെന്നാൽ, അവരിതൊന്നും അറിയുന്നതേയുണ്ടായില്ല; അവർ ആകെ രസം പിടിച്ചു നടക്കുകയായിരുന്നല്ലോ! അനിന്ദിത സെൻ വാതോരാതെ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു; ഇടമുറിയാത്ത ആ വാഗ്ധോരണി ത്രിലോകങ്ങളും, ഭൂമിയും സ്വർഗ്ഗവും പാതാളവും, പോയിവന്നു. അജന്ത ബോസ് ആവട്ടെ, ഒരു കൂട്ടം സ്ത്രീകൾക്കു നടുവിൽ ഇരിക്കുകയായിരുന്നു, ഒരു റാണിയീച്ചയെപ്പോലെ.
എന്നാൽ-
അജന്ത ഓർക്കുകയായിരുന്നു: എന്തുകൊണ്ടാണ് വിചാരിച്ചവിധം താൻ സന്തോഷവതിയാകാത്തത്? എവിടെയോ ഈണം മുറിഞ്ഞപോലെ; എവിടെയോ താളമൊന്നു പിഴച്ചപോലെ. തന്ത്രികളിൽ അജന്തയുടെ വിരലുകൾ പതറിപ്പോവുകയാണ്‌.
ലഖ്നൗവിലെ നർത്തകിയെപ്പോലുള്ള തന്റെ വേഷമാണോ ആളുകൾക്കു പിടിക്കാതെവന്നത്? അതെങ്ങനെ ശരിയാവും? തൊട്ടുമുമ്പു നടന്ന അവളുടെ കല്യാണത്തിനല്ലേ, ഈ കസിൻ ഒരു കാശ്മീരി പഴക്കച്ചവടക്കാരിയുടെ വേഷത്തിൽ ആടിയും പാടിയും എല്ലാവരുടെയും ഹൃദയം കവർന്നത്? ഒന്നരക്കൊല്ലം കൊണ്ട് അജന്തയ്ക്ക് അത്രയ്ക്കു പ്രായമായോ, അതൊന്നും ഇനി ചേരില്ലെന്ന മട്ടിൽ?
എന്തായാലും വരനൊന്നു വന്നോട്ടെ. അജന്ത അവർക്കു കാണിച്ചുകൊടുക്കുന്നുണ്ട്. തന്റെ പട്ടും ചിരിയും കളിതമാശയുമൊക്കെ കാണുമ്പോൾ ആ പാവത്താനു സമ്മതിച്ചുകൊടുക്കേണ്ടിവരും, തങ്കം പോലത്തെ ഒരു നാത്തൂനെയാണ്‌ തന്റെ ഭാര്യയ്ക്കു കിട്ടിയിരിക്കുന്നതെന്ന്.
അനിന്ദിതയുടെ മനസ്സിൽ ഇതൊന്നും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല.
മിന്നൽ പോലെ അവരിങ്ങനെ വന്നും പോയും കൊണ്ടിരുന്നു.
“ചടങ്ങുകളൊക്കെ എല്ലാവർക്കും അറിയാമല്ലോ? നമ്മളെത്ര പുരോഗമനം പറഞ്ഞാലും കല്യാണങ്ങളിൽ ചടങ്ങൊന്നും ഒഴിവാക്കാൻ പറ്റില്ല.”
“അല്ല, നീയെപ്പോൾ വന്നു! ഞാൻ നിന്നെ കണ്ടതേയില്ലല്ലോ. ഈ നെക്ലസ് ഇപ്പോഴെങ്ങാനും പണിയിച്ചതാണോ?... ഉഷസീ, എന്തു നല്ല സാരി! എവിടുന്നു വാങ്ങിയതാ?...പിള്ളേരേ, ഇതെന്താ, മീൻ പൊരിച്ചത് വിളമ്പാതെ നിങ്ങൾ തന്നെ അകത്താക്കുകയാണോ, ഞാൻ കണ്ടില്ലെന്നാണോ വിചാരിച്ചത്?.. പാൻ കൊടുക്കുന്നതാരാ? ഒന്നെനിക്ക്...പെണ്ണിന്റമ്മയെവിടെ? വന്നിട്ടു കണ്ടതേയില്ലല്ലോ? അമ്മായിയമ്മ ചമഞ്ഞ് ആരെയും കാണാതെയിരിക്കാൻ പോവുകയാണോ!“
അവർ നാവിനു വിശ്രമം കൊടുക്കില്ലെന്നു നേർച്ചയെടുത്തിരിക്കുകയാണെന്നു തോന്നി.
പെട്ടെന്നൊരു തിക്കും തിരക്കുമുണ്ടായി. “ചെറുക്കൻ വന്നു! ചെറുക്കൻ വന്നു!” കടല്ക്കരയിൽ കൂറ്റനൊരു തിര വന്നാഞ്ഞടിച്ചപോലെയായിരുന്നു. ആളുകളുടെ എണ്ണം കൂടുന്നതിനൊത്ത് ബഹളവും കൂടി. വരൻ്റെ വരവാഘോഷിക്കുന്നവരുടെ രീതി അസാധാരണമാണെന്നു പറയാനുമില്ല; എവിടെയും അവർ അങ്ങനെതന്നെയാണ്. അവരുടെ താളം മുറിയുന്നില്ല. അവർ പുരുഷന്മാരാണ്.
ഇവിടെപ്പക്ഷേ-
ഒരു കമ്പി പെട്ടെന്നു വലിഞ്ഞുപൊട്ടി. മണവാളനെ എതിരേൽക്കാനായി വിവാഹിതരായ സ്ത്രീകൾ താലമെടുക്കാൻ വരുമ്പോഴാാണ് അതുണ്ടായത്. ഒരു താലമെടുക്കാൻ മുന്നോട്ടു ചെന്നതാണ് അജന്ത. അന്നുകാലത്ത് അതൊരുക്കാൻ അവളും കൂടിയതാണല്ലോ.
അജന്തയുടെ അമ്മായി, വധുവിൻ്റെ അമ്മ, ഒരു പരുന്തിനെപ്പോലെ അവളുടെ കയ്യിൽ നിന്ന് താലം റാഞ്ചിയെടുത്തിട്ടു പറഞ്ഞു, "ഞങ്ങൾ ചെയ്തോളാം, ഈ ഘാഗ്രയും ദുപ്പട്ടയുമൊക്കെയിട്ട് നീ അതെടുക്കേണ്ട..."
അപമാനം കൊണ്ട് അജന്തയുടെ കണ്ണു നിറഞ്ഞു. "ഇതു നേരത്തേ പറയാഞ്ഞതെന്താ, മാമീ? അവൾ പറഞ്ഞു. "ഞാൻ സാരിയുടുത്തു വരുമായിരുന്നല്ലോ."
മുഖം വീർപ്പിച്ചുകൊണ്ട് അമ്മായി പറഞ്ഞു, "എന്തിനാ! പെണ്ണുങ്ങളാണോ ഇല്ലാത്തത്! ഏഴു വേണ്ടിടത്ത് എഴുപത്തേഴുണ്ട്."
അതു ശരിയായിരുന്നു.
എഴുപത്തേഴ്.
പക്ഷേ അങ്ങനെ കൂട്ടത്തിൽ ഒരാളാവേണ്ടതാണോ അജന്ത?
പണക്കാരനായ അച്ഛൻ്റെ മകളും ഒരു പണക്കാരൻ്റെ ഭാര്യയുമായ സുന്ദരിയായ അജന്ത തൻ്റെ അമ്മാവൻ്റെയും അമ്മായിയുടേയും വീട്ടിലെ ഒരു ചടങ്ങിലെ കേന്ദ്രബിന്ദുവാകേണ്ടതല്ലേ?
ചുണ്ടു കടിച്ചുകൊണ്ട് അജന്ത മനസ്സിൽ പറഞ്ഞു: "ഈ ഘാഗ്രയാണ് പറ്റിച്ചത്."
പക്ഷേ അവൾക്കതു മനസ്സിലായില്ല.
അവൾ എന്താണു ധരിക്കാൻ പോകുന്നതെന്ന് എല്ലാവർക്കും അറിവുള്ളതായിരുന്നല്ലോ. അവൾ ദുപ്പട്ട വാങ്ങാൻ പോയപ്പോൾ അമ്മായി കൂടെ ഉണ്ടായിരുന്നതുമാണ്.
അവിടെ തടിച്ചുകൂടിയ ആ സ്ത്രീകളായിരിക്കണം ഇതിനൊക്കെ പിന്നിൽ. എന്തായാലും വരനെ എതിരേൽക്കാൻ താൻ പോകുന്നില്ല; ചടങ്ങുകളൊക്കെക്കഴിഞ്ഞ് എല്ലാവരും കൂടിയിരിക്കുമ്പോൾ രസകരമായിട്ടെന്തെങ്കിലും പറയുന്ന കാര്യം താൻ ഏറ്റെടുത്തേക്കാം.
പക്ഷേ അതുപോലും ഒരാൾക്കും സ്വീകാര്യമായി തോന്നിയില്ലെന്ന മട്ടായിരുന്നു.
അടക്കിപ്പിടിച്ച സംസാരവും അമർത്തിവച്ച പ്രതിഷേധവും ഇപ്പോൾ അടക്കിപ്പിടിച്ചതും അമർത്തിവച്ചതും അല്ലാതായിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു.
തീവ്രമായ കോപവും രോഷാകുലമായ വെറുപ്പും കൊണ്ട് വീടിപ്പോൾ പൊട്ടിത്തെറിക്കുമെന്ന നിലയിലാണ്. താഴത്തെ നിലയിൽ, ഗ്ലാസ്സുകളും മൺപാത്രങ്ങളും സൂക്ഷിക്കുന്ന മുറിയിൽ വച്ച് ഒരു യോഗം വിളിച്ചിരിക്കുകയാണ്. അനിന്ദിത സെന്നിൻ്റെ രണ്ടു ചേച്ചിമാർ പങ്കെടുക്കുന്നുണ്ട്, അതുപോലെ വധുവിൻ്റെ അമ്മയും ചേച്ചിയും. വധുവിൻ്റെ അച്ഛനെക്കൂടി വിളിച്ചിട്ടുണ്ട്; അദ്ദേഹം ഏതു നിമിഷവും അവിടെയെത്താം.
ആളുകളുടെ വികാരവിക്ഷുബ്ധമായ സംസാരത്തിന് മൂർച്ച കൂടിക്കൂടിവരികയാണ്: "അവളിനിയും ഇങ്ങനെ പോകാനാണോ നോക്കുന്നത്? ഇതു കഴിഞ്ഞാൽ അവൾ കൗഡി കളിക്കാനും കൂടുമല്ലോ! അവൾ ഇപ്പോഴേ മണിയറയിൽ പോയി സ്ഥാനം പിടിച്ചുകഴിഞ്ഞു. അനിയെ വിളിക്കൂ. ദൈവത്തെയോർത്ത് അവളെ കാര്യം പറഞ്ഞു മനസ്സിലാക്കൂ. ഇതുപോലൊരു ദിവസം ഇങ്ങനെയാണോ പെരുമാറേണ്ടത്? ഉറക്കെപ്പറയാനും പറ്റില്ലല്ലോ ദൈവമേ, ചടങ്ങൊക്കെ അലങ്കോലമാവില്ലേ? എന്നാലും..."
വധുവിൻ്റെ ജ്യേഷ്ഠൻ വന്നു. അയാളുടെ മുഖത്താകെ പരിഭ്രമവും വെപ്രാളവുമായിരുന്നു, നെറ്റിയിൽ ദേഷ്യത്തിൻ്റെ ചുളിവുകളും.
"എന്താ വേണ്ടത്? നിങ്ങളെന്താ തീരുമാനിച്ചത്?"
"നിങ്ങളെല്ലാം പറയുന്നപോലെ. അവനോടു വരാൻ പറഞ്ഞിരുന്നു. അവനെവിടെ?"
"വരുന്നുണ്ട്. എൻ്റെ കൂടെ വന്നവർ ആഹാരം കഴിക്കുകയാണ്..."
വധുവിൻ്റെ അച്ഛൻ സ്ഥലത്തെത്തി.
അയാളാകെ വിരണ്ടിട്ടാണ്. അയാളുടെയും മുഖത്ത് സങ്കടമല്ല, നിസ്സഹായതയായിരുന്നു.
"ഞാൻ പറയുന്നത്, അതിങ്ങനെയങ്ങു പോയാലെന്താ? അനിക്കൊന്നും അറിയില്ലല്ലോ. സെൻ മശായിക്കു ശരിയായി തോന്നുന്നതെന്തായാലും..."
"ആഹഹ! ഇങ്ങനെതന്നെ വേണം പറയാൻ!" വധുവിൻ്റെ അമ്മ കുരച്ചുചാടി. "എനിക്ക് ഈയൊരു മകളേയുള്ളു, എന്നിട്ട് നിങ്ങൾ പറയുന്നു..."
പറഞ്ഞുതീർത്തതിനെക്കാൾ കനം കൂടും പാതിപറഞ്ഞുനിർത്തിയ വാചകത്തിന്. കഷണ്ടി തടവിക്കൊണ്ട് വധുവിൻ്റെ അച്ഛൻ പറഞ്ഞു, "എന്നാൽ ഞാനൊന്നു പറയാം. സെൻ മശായിക്ക് ബരാാസത്തിൽ നിന്ന് ഇവിടെയെത്താൻ പറ്റില്ലെന്നും അദ്ദേഹത്തിനു നല്ല സുഖമില്ലെന്നും അവരെ അറിയിക്കൂ; അതിനാൽ അനിന്ദിതയും അജന്തയും..."
അതെല്ലാവർക്കും സ്വീകാര്യമായി.
അതാണ് ആണിൻ്റെ തല! അമ്മയ്ക്കും മോൾക്കും പെട്ടെന്നുതന്നെ സ്ഥലം വിടാതെ പറ്റില്ല; എന്നാൽ കല്യാണവിരുന്നുകാർ ഒന്നുമറിയാനും പോകുന്നില്ല.
ഈ സമയത്ത് അജന്ത വധുവിനോട് സ്വന്തം ഭർത്താവിനെക്കുറിച്ച് അതുമിതും പരാതി പറയുകയായിരുന്നു. "എന്തൊരാളാണെന്നു നോക്കൂ! ഒരു മര്യാദയുമില്ല! കത്തിൽ ഞാൻ എങ്ങനെയൊക്കെ പറഞ്ഞുനോക്കിയതാണെന്നറിയാമോ? നിൻ്റെ അച്ഛനമ്മമാരും എഴുതിയിരുന്നു. ആളുകൾ ഒരു കല്യാണത്തിനായി ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുവരെ വരും. ഇവിടെ അങ്ങേർക്ക് ദുർഗാപ്പൂരിൽ നിന്നു വരാൻ എത്ര മണിക്കൂർ വേണം! ...മണവാളൻ എന്തു പറയുന്നു? നിങ്ങൾ പുരുഷന്മാർ ക്രൂരന്മാരല്ലേ!"
മണവാളൻ എന്തു പറയുമായിരുന്നുവെന്ന് ആരറിഞ്ഞു! ഈ സമയത്ത് വധുവിൻ്റെ ജ്യേഷ്ഠൻ വന്ന് ഗൗരവസ്വരത്തിൽ അജന്തയെ വിളിച്ചു, "അജന്താ, ഒന്നിവിടം വരെ വരൂ."
അജന്തയുടെ ഹൃദയസ്പന്ദനം ഒരുനിമിഷം ഒന്നു നിലച്ചു. ആ വിളിയിൽ ഒരശുഭസൂചനയുണ്ടായിരുന്നു. അവൾ എഴുന്നേറ്റുകൊണ്ടു ചോദിച്ചു, "എന്താ, രംഗ ദാ?"
"അല്ലാ, നിൻ്റെ അച്ഛനെന്തോ സുഖമില്ലെന്നോ മറ്റോ...നിങ്ങൾ വീട്ടിലേക്കു ചെന്നാൽ നന്നായിരിക്കും."
അജന്ത വിളറി. അവൾ ചോദിച്ചു, "സുഖമില്ലാത്തതുകൊണ്ടാണോ ബാബ വീട്ടിൽ പോയത്?"
"ഏയ്, അല്ല; അമ്മാവൻ വന്നതേയില്ല."
"വന്നില്ലെന്നോ? മാ! മാ എവിടെയാ?"
"താഴെ എവിടെയോ ഉണ്ട്."
രംഗ ദാ തിടുക്കത്തിൽ സ്ഥലം വിട്ടു.
സങ്കടമുണ്ടെങ്കിലും നിസ്സഹായനായിരുന്നു അയാൾ; അശുഭകാര്യങ്ങൾക്കു മുന്നിൽ വൈകാരികത കാണിച്ചിട്ടു കാര്യമില്ല. അയാൾ അനിന്ദിതയെ വിവരമറിയിക്കാൻ പോയി.
അനിന്ദിതയുടെ ആദ്യപ്രതികരണം ആശ്ചര്യമായിരുന്നു. "എന്ത്, അമ്മാവൻ വന്നിട്ടുതന്നെയില്‌ലെന്നാണോ നീ പറയുന്നത്! ഞാൻ കരുതിയത് ആൾ സദ്യയും കഴിഞ്ഞ് ഞങ്ങളോടു പറയാതെ പോയെന്നാണ്."
അനിന്ദിതയുടെ പതഞ്ഞുപൊങ്ങിയ ആവേശം പക്ഷേ, ചുറ്റിനുമുയർന്നുനിന്ന നിശ്ശബ്ദതയുടെ ചുമരിലിടിച്ചുനിന്നു.
അനിന്ദിത മകളെയും പിടിച്ച് ധൃതിയിൽ ഒരു കാറിനുള്ളിലേക്കു കയറി. റോഡിരുവശവും നിർത്തിയിട്ടിരുന്ന കാറുകളിലൊന്നിൻ്റെ ഡ്രൈവർ അവരെ വീട്ടിലെത്തിക്കുന്ന കാര്യം സ്വയം ഏറ്റെടുത്തിരുന്നു.
അച്ഛൻ്റെ അവസ്ഥയോർത്ത് ആകെ ഉത്കണ്ഠയിലായിരുന്നു അജന്ത. "ബാബ എങ്ങനെയായിരിക്കുമോ? റുണുവിൻ്റെ കല്യാണത്തിനു പോലും വരാൻ പറ്റിയില്ലെങ്കിൽ അച്ഛനു തീരെ സുഖമില്ലായിരിക്കും."
അതേസമയം അനിന്ദിതയുടെ മുഖം കണ്ടാൽ അവരുടെ മനസ്സിലുള്ളതെന്താണെന്നു പറയുക അസാദ്ധ്യമായിരുന്നു. തന്നെ വലയ്ക്കാൻ ആ ദിവസം തന്നെ നോക്കിവച്ച ഭർത്താവിനോടുള്ള ദേഷ്യത്താൽ അവർ കല്ലായിപ്പോയതാണെന്നുവരാം. അവരുടെ കണ്ണുകൾ സ്ഫടികം കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയപോലെ തോന്നിയത് എന്തുകൊണ്ടാണ്?
സാരിയും കസവും മുത്തുമൊക്കെയായി കാറിൽ നിന്നു ചാടിയിറങ്ങിയ അജന്ത സ്തബ്ധയായിപ്പോയി. അച്ഛന് ഒരസുഖവുമില്ല! അദ്ദേഹം വീട്ടിനു മുന്നിൽ അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും നടക്കുകയാണ്.
എന്താണു പറ്റിയത്?
അവൾ അയാൾക്കടുത്തേക്ക് ഓടിച്ചെന്നു, "എന്തുപറ്റി, ബാബാ?"
"അകത്തു പോ," ഇടിവെട്ടും പോലെ അയാൾ പറഞ്ഞു.
ഇതെന്താ ഇങ്ങനെ!
അജന്തയുടെ കണ്ണു നിറഞ്ഞു.
ഇന്നെല്ലാവരും തന്നെ അപമാനിക്കാൻ ഒരുമ്പെട്ടിരിക്കുകയാണല്ലോ!
ബനാറസി ദുപ്പട്ട കൊണ്ടു കണ്ണു മറച്ച് അവൾ വീട്ടിനുള്ളിലേക്കു കയറിപ്പോയി.
അവളുടെ പിന്നാലെ അനിന്ദിതയും അകത്തേക്കു കയറാൻ പോവുകയായിരുന്നു. ഭർത്താവിനോടുള്ള കോപം അത്രയ്ക്കായതുകൊണ്ടാവാം, അയാളോട് ഒന്നും മിണ്ടാൻ അവർ നിന്നില്ല.
"നിൽക്ക്," സെൻ പറഞ്ഞു.
അനിന്ദിത തിരിഞ്ഞുനിന്നു.
അവരുടെ വെളുത്ത ബനാറസി പട്ടുസാരിയുടെ നിറപ്പകിട്ടുള്ള അഞ്ചലം മിന്നലിളക്കി. അവരുടെ മുഖം അവജ്ഞ കൊണ്ടെന്നപോലെ ചുളിഞ്ഞു. "എന്താ, എന്നെ കുറ്റവിചാരണ ചെയ്യാൻ പോവുകയാണോ?"
സെന്നിൻ്റെ ക്ഷമ നശിച്ചു.
"നിർത്ത്," അയാൾ ഒച്ച വച്ചു. "നിങ്ങൾ ഇവിടുന്നു പോകുന്നതിനു മുമ്പ് ദുർഗ്ഗാപ്പൂരിൽ നിന്നു രണ്ടുപേർ വന്നിരുന്നോ?"
അനിന്ദിത കുറ്റിയടിച്ചപോലെ നിന്നു. "വന്നിരുന്നു," അവർ പറഞ്ഞു.
"അവരെന്താ പറഞ്ഞത്?"
അനിന്ദിത മുമ്പത്തേതിലും അക്ഷോഭ്യയായി നിന്നുകൊണ്ടു പറഞ്ഞു, "ഒന്നും പറഞ്ഞില്ല. ഞാൻ അതിനനുവദിച്ചില്ല."
"അനുവദിച്ചില്ലെന്നോ!"
"ഇല്ല."
അതെ. അനിന്ദിത അവരെ വായ തുറക്കാൻ സമ്മതിച്ചില്ല.
അവർ പറയുകയായിരുന്നു, "ഞങ്ങൾ ദുർഗ്ഗാപ്പൂരിൽ നിന്നു വരികയാണ്..."
അനിന്ദിത അവരുടെ മുഖത്തു നോക്കിയിരുന്നു. അനിന്ദിത അവരുടെ മുഖം വായിച്ചിരുന്നു. അതിനാൽ താനല്പം തിരക്കിലാണെന്ന് അവർ അഭിനയിച്ചു. "ഒന്നു നാളെ വരാമോ? എനിക്കിപ്പോൾ തീരെ സമയമില്ല, ഞങ്ങളൊന്നു പുറത്തുപോവുകയാണ്."
സഹി കെട്ട് യാചിക്കുന്നപോലെ അവർ പറഞ്ഞു, "നിങ്ങൾക്കു കാര്യം മനസ്സിലായില്ല; വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു സംഗതിയാണ്. നിഷിത് ബോസ് നിങ്ങളുടെ മകളുടെ ഭർത്താവല്ലേ? ഇന്ന് ദുർഗ്ഗാപ്പൂരിൽ വച്ച്..."
"ഓ, മനസ്സിലായി. ഇന്നു വരാൻ പറ്റില്ലെന്നല്ലേ? അവൻ വരില്ലെന്ന് എനിക്കറിയാമായിരുന്നു! അതിനിങ്ങനെ ആളെ വിട്ട് അറിയിക്കേണ്ട കാര്യമൊന്നും ഇല്ലായിരുന്നു..."
അനിന്ദിത ദേവി മകളെയും ടാക്സിയിൽ തള്ളിക്കയറ്റി താനും കയറി.
വന്നവർ ആകെ വിറളി പിടിച്ചവരെപ്പോലെയായി; അവർ വണ്ടിയുടെ മുന്നിലേക്കു ചാടിവീണുവെന്നും പറയാം: "ഞങ്ങൾക്കു പറയാനുള്ളതൊന്നു കേൾക്കണം; ഇന്നു കാലത്ത് പതിനൊന്നു മണിയ്ക്ക് മിസ്റ്റർ ബോസ്-"
"പതിനൊന്നു മണിയ്ക്കോ!" അനിന്ദിത ആശ്ചര്യത്തോടെയെന്നപോലെ ചോദിച്ചു. "അയാൾ പതിനൊന്നു മണിയ്ക്കു വരുമെന്നോ? ആ സമയത്തു ട്രെയിനൊന്നും ഇല്ലല്ലോ. കാറിലാണോ വരുന്നത്? അതു നന്നായി! എന്നാല്പിന്നെ, നമസ്കാരം. വേറൊന്നും തോന്നരുതേ. എനിക്കല്പം ധൃതിയുണ്ട്."
ആ രണ്ടുപേരും വായും പൊളിച്ചുനിൽക്കുമ്പോൾ ടാക്സി അവരെയും കടന്നു കുതിച്ചുപാഞ്ഞു.
അജന്ത അപ്പോൾ ഉത്കണ്ഠയോടെ ചോദിച്ചിരുന്നു, "അവരെന്താ പറഞ്ഞത്, മാ?"
അനിന്ദിത ആ ചോദ്യം കേട്ടില്ലെന്നു നടിക്കുകയായിരുന്നു.
അവർ പറഞ്ഞു, "ആ പാവത്തിനു വരാൻ പറ്റില്ലെന്ന്; അവനെ ആരും കുറ്റം പറയാതിരിക്കാൻ ആളെ വിട്ടിരിക്കുകയാണ്, പറ്റിയാൽ റോഡു വഴി വരാമെന്ന് നമ്മളോടു പറയാൻ."
അജന്ത മുഖം വീർപ്പിച്ചുകൊണ്ടു പറഞ്ഞു, "വരില്ലെന്ന് അല്ലെങ്കിലും എനിക്കറിയാമായിരുന്നു. അന്നേ പറഞ്ഞിരുന്നു, 'നിൻ്റെ കസിൻ്റെ കല്യാണത്തിനു പോകാൻ രണ്ടു ദിവസത്തെ അവധിയെടുക്കാനോ? നിനക്കു വട്ടുണ്ടോ?'"
അനിന്ദിത ഇതെല്ലാം വ്യക്തമായി ഓർത്തു.
ദേഷ്യം പിടിച്ച കടുവയെപ്പോലെ സെൻ അമറുകയായിരുന്നു. "അവർ പറയുന്നതു കേൾക്കാൻ പോലും നിനക്കു സമയമില്ലായിരുന്നോ? അത്ര തിരക്കായിരുന്നോ നിനക്ക് കല്യാണത്തിനു പോകാൻ?"
ഭർത്താവിൻ്റെ കണ്ണുകളിലേക്കുതന്നെ ഉറ്റുനോക്കിക്കൊണ്ട്, ഓരോ വാക്കും വ്യക്തമായി ഉച്ചരിച്ചുകൊണ്ട് അനിന്ദിത ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: "അവർക്കു പറയാനുള്ളത് കേൾക്കേണ്ട കാര്യമില്ലായിരുന്നു. അതവരുടെ മുഖത്ത് എഴുതിവച്ചിട്ടുണ്ടായിരുന്നു."
"നീ എന്തൊക്കെയാ പറയുന്നത്?" സെൻ അണിഞ്ഞൊരുങ്ങിനിൽക്കുന്ന ഭാര്യയെ രണ്ടു കൈ കൊണ്ടും പിടിച്ചുകുലുക്കിക്കൊണ്ട് ചോദിച്ചു. "അവരുടെ മുഖം കണ്ടിട്ട് നിനക്കു കാര്യം മനസ്സിലാായെന്നോ! നിഷിത് മരിച്ചുപോയെന്നറിഞ്ഞിട്ടും നീ-"
"അതെ, അറിഞ്ഞിട്ടുതന്നെ ചെയ്തതാണ്. അതുകൊണ്ട് ഈ ലോകത്തിനെന്തെങ്കിലും ചേതം പറ്റിയോ? വലിയ സന്തോഷത്തോടെ അജന്ത ഒരു കല്യാണത്തിനു കൂടാൻ ഒരുങ്ങിപ്പുറപ്പെടുമ്പോൾ ഞാനെന്താ, അവളെ പിടിച്ചുനിർത്തി പറയണമായിരുന്നോ- നിൻ്റെ ജീവിതം തീർന്നു, നിനക്കിനി ഒന്നും ആശിക്കാനില്ല, നീയിനി ഈ ലോകത്തില്ല എന്ന്? അതുകൊണ്ട് ലോകത്തിനെന്തു നേട്ടമുണ്ടാകാൻ?"
"നിൻ്റെ കവിതയൊക്കെ നിർത്ത്! അഭിനയത്തിന് ഒരു പരിധിയൊക്കെയുണ്ട്. നിഷിതിൻ്റെ ഒരമ്മാവന് നിൻ്റെ നാത്തൂൻ്റെ കുടുംബവുമായി ബന്ധമുണ്ടെന്ന് നിനക്കറിയില്ലേ? കല്യാണത്തിനു വന്നവരൊക്കെ വല്ലാതായിപ്പോയി. അപ്പോഴാണ് നീയും മകളും ഡാൻസുകാരികളെപ്പോലെ വേഷവുമിട്ടുകൊണ്ട്..."
ആ കുറ്റപ്പെടുത്തൽ കേട്ടിട്ട് അനിന്ദിതയ്ക്ക് ഒരു കുലുക്കവും ഉണ്ടായില്ല. അവർ അതിനതീതയായിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കാം. അവർ പറഞ്ഞു, "ഏടത്തിയുടെ വീട്ടിലെ ആരോ ഒരാൾ നിഷീതിൻ്റെ അമ്മാവനാണെന്ന് എനിക്കറിയാം. ആ വാർത്ത ഇത്രയും പെട്ടെന്ന് കുടുംബക്കാരിലൂടെ അവിടെയെത്തിയതാണ് എനിക്കു മനസ്സിലാകാത്തത്. ആ കുട്ടി കഴിഞ്ഞ ആറുമാസമായി റുണുവിൻ്റെ കല്യാണത്തിൽ പങ്കെടുക്കാൻ ആശിച്ചിരിക്കുകയല്ലേ, അവൾക്ക് അങ്ങനെയൊരു സന്തോഷം കിട്ടിക്കോട്ടെയെന്ന് ഞാൻ ചിന്തിച്ചു. അവളുടെ ജീവിതത്തിൽ അവൾക്കിനി ഒരു സന്തോഷവും കിട്ടാൻ പോകുന്നില്ലല്ലോ. ഇനി മുതൽ നീറിക്കത്താനുള്ളതല്ലേ അവളുടെ ജീവിതം? നിത്യതയുടെ കലവറയിൽ നിന്ന് മൂന്നു മണിക്കൂർ മോഷ്ടിച്ചാൽ ആരതറിയാൻ പോകുന്നു, എന്നാണ് ഞാനോർത്തത്. അതു ഫലിച്ചില്ല എന്നെനിക്കിപ്പോൾ മനസ്സിലാാകുന്നു. ആ നിസ്സാരമായ മോഷണത്തിനു നേരേ ലോകം മുഴുവൻ വാളോങ്ങിനിൽക്കുകയായിരുന്നു..."
അനിന്ദിതയുടെ പൗഡർ പൂശിയ മുഖത്തുകൂടി ഒലിച്ചിറങ്ങുന്ന കണ്ണീരിലേക്ക് ഒരു നിമിഷം നോക്കിനിന്നിട്ട് സെൻ കുറ്റപ്പെടുത്തുന്നപോലെ പറഞ്ഞു, "നീ പറഞ്ഞ ന്യായം മനസ്സിലായി. പക്ഷേ നിനക്കിങ്ങനെ അണിഞ്ഞൊരുങ്ങാനും ചടങ്ങിൽ പങ്കെടുക്കാനുമൊക്കെ എങ്ങനെ കഴിഞ്ഞു? അവൾക്കൊന്നും അറിയില്ല എന്നതു ശരി, നിനക്കറിയാമായിരുന്നല്ലോ? എന്നിട്ടും കല്യാണത്തിനു കൂടാൻ നിനക്കെങ്ങനെ തോന്നി?"
"ആളുകളെ കബളിപ്പിക്കാമെന്നാണ് ഞാൻ കരുതിയത്. ഞാനെന്തു വിഡ്ഢി! എനിക്കെങ്ങനെ അതിനു കഴിഞ്ഞു എന്നല്ലേ നിങ്ങളുടെ അത്ഭുതം? മനുഷ്യരല്ലേ, അവർക്കെന്തുതന്നെ കഴിയില്ല? നിങ്ങൾ ഇപ്പോൾ ചെയ്തതും അതുതന്നെയല്ലേ? നിങ്ങളുടെ മകളുടെ നിത്യവൈധവ്യത്തിൽ നിന്ന് മൂന്നു മണിക്കൂർ ഞാനെന്തിനു മോഷ്ടിച്ചുവെന്നതിനു വിശദീകരണം ചോദിക്കുകയല്ലേ നിങ്ങൾ ചെയ്യുന്നത്?"
*
ബംഗാളി നോവലിസ്റ്റും ചെറുകഥാകൃത്തും കവിയുമായ ആശാപൂർണ്ണാദേവി (1909-1995) സാഹിത്യവേദിയിൽ സ്ഥാനം പിടിച്ച ആദ്യത്തെ സ്തീകളിൽ ഒരാളാണ്. ബംഗാളിലെ മദ്ധ്യവർഗ്ഗകുടുംബങ്ങളുടെ സ്വകാര്യജീവിതമായിരുന്നു പ്രധാനമായും അവരുടെ പ്രമേയം. പ്രഥമപ്രതിശ്രുതി, സുവർണ്ണലത, ബകുലിൻ്റെ കഥ എന്നിവയടങ്ങിയ നോവൽത്രയമാണ് പ്രധാനകൃതി.
