പാബ്ലോ നെരൂദ- മിഗുവെൽ ഹെർണാണ്ടെഥിനെക്കുറിച്ച്

 മിഗുവേലിനെ എപ്പോഴും മണ്ണിന്റെ ഒരു പരിവേഷം  ചൂഴ്ന്നുനിന്നിരുന്നു. ഒരു മൺകട്ട പോലെയായിരുന്നു അവന്റെ മുഖം, അല്ലെങ്കിൽ വേരുകൾക്കിടയിൽ നിന്ന് അപ്പോൾ പറിച്ചെടുത്ത, ഭൂഗർഭത്തിന്റെ പുതുമ മാറാത്ത ഒരു ഉരുളക്കിഴങ്ങ്. എന്റെ വീട്ടിലായിരുന്നു അവന്റെ ജീവിതവും എഴുത്തും. എന്റെ അമേരിക്കൻ കവിത, മറ്റു ചക്രവാളങ്ങൾക്കും സമതലങ്ങൾക്കുമൊപ്പം, അവനിൽ സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും മാറ്റം വരുത്തുകയും ചെയ്യുകയായിരുന്നു.

ജന്തുക്കളേയും കിളികളേയും കുറിച്ചുള്ള നാട്ടുകഥകൾ അവൻ എന്നോടു പറയാറുണ്ടായിരുന്നു. ചെത്തിമിനുക്കാത്ത രത്നം പോലെ പ്രകൃതിയിൽ നിന്നാവിർഭവിക്കുന്നതരം എഴുത്തുകാരനായിരുന്നു അവൻ; കാടിന്റെ പുതുമയും അദമ്യമായ ഒരോജസ്സും അവനിലുണ്ടായിരുന്നു. തള്ളയാടുറങ്ങുമ്പോൾ അതിന്റെ വയറ്റിൽ കാതു വച്ചു ശ്രദ്ധിക്കുന്നതിന്റെ രസത്തെക്കുറിച്ച് ഒരിക്കലവൻ എന്നോടു പറഞ്ഞിരുന്നു. അകിടിലേക്ക് പാലിന്റെ സഞ്ചാരം അവനു കേൾക്കാൻ പറ്റുമായിരുന്നു; ആ നിഗൂഢശബ്ദം ആ ആട്ടിടയക്കവിയ്ക്കു മാത്രമേ കേൾക്കാൻ പറ്റൂ എന്നും ഉണ്ടായിരിക്കാം.

മറ്റുചിലപ്പോൾ അവൻ രാപ്പാടിയുടെ പാട്ടിനെക്കുറിച്ചായിരിക്കും പറയുക.അവൻ ജനിച്ചുവളർന്ന കിഴക്കൻ സ്പെയിൻ നിറയെ പൂവിടുന്ന ഓറഞ്ചുമരങ്ങളും രാപ്പാടികളുമായിരുന്നു. ആ പക്ഷി, ആ ഉദാത്തഗായകൻ, എന്റെ നാട്ടിൽ ഇല്ലാത്തതിനാൽ ആ ഭ്രാന്തൻ മിഗുവേൽ എത്രയും വിശദവും സജീവവുമായി അതിനെ അനുകരിച്ച് എന്നെ കേൾപ്പിക്കും. തെരുവിലെ ഏതെങ്കിലും മരത്തിൽ പൊത്തിപ്പിടിച്ചു കയറിയിട്ട് അതിന്റെ ഏറ്റവും ഉയരത്തിലുള്ള കൊമ്പിലിരുന്ന് അവൻ തന്റെ നാട്ടിലെ കിളികളെപ്പോലെ ചൂളം കുത്തുകയോ ചിലയ്ക്കുകയോ ചെയ്യും.

അവനു തൊഴിലൊന്നും ഇല്ലാത്തതിനാൽ ഞാൻ അവനൊരു ജോലി തരപ്പെടുത്താൻ നോക്കി. സ്പെയിനിൽ ഒരു കവിയ്ക്കു ജോലി കിട്ടുക ദുഷ്കരമാണല്ലോ. ഒടുവിൽ വിദേശകാര്യവകുപ്പിലെ ഒരു ഉയർന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥനായ ഒരു വൈക്കൌണ്ട് അവന്റെ കാര്യത്തിൽ താല്പര്യം കാണിച്ചു. അവന്റെ കവിതകൾ വായിച്ച് ഇഷ്ടപ്പെട്ടയാളാണ്‌ അദ്ദേഹം. ഏതു ജോലിയാണ്‌ ഇഷ്ടമെന്ന് മിഗുവേൽ ഒന്നു സൂചിപ്പിക്കുകയേ വേണ്ടു, അതിൽ നിയമനം നല്കാമെന്ന് അദ്ദേഹം ഉറപ്പു തരികയും ചെയ്തു.

കാര്യം നേടിയ മട്ടിൽ ഞാൻ മിഗുവേലിനെ കണ്ടു പറഞ്ഞു: “മിഗുവേൽ ഹെർണാണ്ടെഥ്, ഒടുവിൽ നിന്റെ ഭാവി നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വൈക്കൌണ്ട് നിനക്കൊരു ജോലി തരാമെന്നു പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. നീ ഉയർന്ന പദവിയിലുള്ള ഒരുദ്യോഗസ്ഥനാവും. ഏതു ജോലിയാണ്‌ നിനക്കു വേണ്ടതെന്നു പറയൂ; നിനക്കതുതന്നെ കിട്ടും.”

മിഗുവേൽ ഒന്നു ചിന്തയിൽ മുഴുകി. ആഴത്തിൽ ചാലു കീറിയ അവന്റെ മുഖം ഉത്കണ്ഠ കൊണ്ട് ഒന്നിരുണ്ടു. മണിക്കൂറുകൾ കഴിഞ്ഞു; ഒടുവിൽ ഉച്ച തിരിഞ്ഞിട്ടാണ്‌ അവൻ എനിക്കൊരു മറുപടി തന്നത്. തന്റെ അന്നേവരെയുള്ള എല്ലാ ജീവിതപ്രശ്നങ്ങൾക്കും പരിഹാരം കണ്ടുപിടിച്ച ഒരാളുടെ വിടർന്ന മുഖത്തോടെ അവൻ പറഞ്ഞു: “മാഡ്രിഡിനടുത്ത് എവിടെയെങ്കിലും ഒരാട്ടിൻ പറ്റത്തെ നോക്കാനുള്ള ചുമതല വൈക്കൌണ്ട് എനിക്കു തരുമോ?“

മിഗുവേൽ ഹെർണാണ്ടെഥിന്റെ ഓർമ്മ  ഹൃദയത്തിൽ നിന്നു പറിച്ചെടുത്തു കളയാൻ എനിക്കു കഴിയില്ല. ലെവന്റിലെ രാപ്പാടികളുടെ പാട്ടുകൾ, ഇരുട്ടിനും ഓറഞ്ചുപൂക്കൾക്കുമിടയിലൂടെ ഉയർന്നുപൊങ്ങുന്ന ആ ശബ്ദഗോപുരങ്ങൾ, അവനൊരു വിട്ടുപിരിയാത്ത ബാധ പോലെയായിരുന്നു. അതവന്റെ ചോരയിലുണ്ടായിരുന്നു, ഭൗമവും വന്യവുമായ കവിതയിലുണ്ടായിരുന്നു. ആ കവിതയിൽ നിറങ്ങളൂം ഗന്ധങ്ങളും സ്പാനിഷ് ലെവന്റിന്റെ ശബ്ദങ്ങളും എല്ലാ പൊലിമയോടെയും ഒന്നുചേർന്നിരുന്നു, പ്രബലവും വീര്യവത്തുമായ ഒരു യുവത്വത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രസരിപ്പോടെയും പരിമളത്തോടെയും.

അവന്റെ മുഖം സ്പെയിനിന്റെ മുഖമായിരുന്നു. വെളിച്ചം ചെത്തിയെടുത്ത, ഉഴുത പാടം പോലെ ചാലു കീറിയ ആ മുഖത്തിന്‌ അപ്പം പോലെയോ ഭൂമി പോലെയോ വൃത്താകൃതിയായിരുന്നു. കാറ്റു വരട്ടിയതും തോലു പോലെ വലിഞ്ഞതുമായ അതിന്റെ പ്രതലത്തിൽ അവന്റെ എരികണ്ണുകൾ കരുത്തിന്റെയും ആർദ്രതയുടേയും രണ്ടു രശ്മികളായിരുന്നു. 

അവന്റെ വാക്കുകളിൽ നിന്ന്, ഒരു പുതിയ മഹിമ കൊണ്ട്, ഒരു കിരാതവെളിച്ചം കൊണ്ട്, പഴയ ചോരയെ നവജാതശിശുവാക്കുന്ന ദിവ്യാത്ഭുതം കൊണ്ടു രൂപം മാറിയ വാക്കുകളിൽ നിന്ന്  കവിതയുടെ തനിമൂലകങ്ങൾ പുറത്തുവരുന്നതു ഞാൻ കണ്ടു. ഞാൻ കവിയായിരുന്ന, നാടോടിക്കവിയായിരുന്ന ഇത്രയും കാലത്തെ അനുഭവം വച്ച് എനിക്കു പറയാം, അവനെപ്പോലെ കവിത ജീവനമായിരുന്ന ഒരാളെ, വാക്കുകൾ വൈദ്യുതജ്ഞാനമായിരുന്ന മറ്റൊരാളെ കാണാനുള്ള അവസരം ജീവിതം എനിക്കു തന്നിട്ടില്ല. 

(നെരൂദയുടെ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകളിൽ നിന്ന്)

ഐസക് ബാഷെവിസ് സിംഗർ- എഴുത്തുകാരൻ്റെ പ്രമാണങ്ങൾ

 ചോദ്യം: പല എഴുത്തുകാർക്കും തുടക്കക്കാലത്ത് മറ്റെഴുത്തുകാർ ആരെങ്കിലും മാതൃകയായിട്ടുണ്ടാവുമല്ലോ?

ഐസക് ബാഷെവിസ് സിംഗർ: എനിക്കത് എന്റെ സഹോദരനായിരുന്നു, “അസ്കെനാസി സഹോദരന്മാർ” എഴുതിയ സി.ജെ.സിംഗർ. അതിലും നല്ല മാതൃക എനിക്കു കിട്ടാനില്ലായിരുന്നു. എന്റെ അച്ഛനമ്മമാരുമായുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ മല്പിടുത്തം ഞാൻ കണ്ടിട്ടുണ്ട്; അദ്ദേഹം എങ്ങനെയാണ്‌ എഴുത്തു തുടങ്ങുന്നതെന്നും എങ്ങനെയാണത് വികാസം പ്രാപിക്കുന്നതെന്നും പിന്നീടത് പ്രസിദ്ധീകരണത്തിലേക്കു വളരുന്നതെന്നും ഞാൻ കണ്ടിരുന്നു. അതിനാൽ സ്വാഭാവികമായും അദ്ദേഹമായിരുന്നു ഒരു സ്വാധീനം. അതു മാത്രമല്ല, ഞാൻ രചനകൾ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നതിനു മുമ്പുള്ള കാലത്ത് എഴുത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ പാലിക്കേണ്ട ഒരുപിടി നിയമങ്ങൾ അദ്ദേഹം എനിക്കു പറഞ്ഞുതന്നിരുന്നു; ഞാനത് പവിത്രമായി കരുതിപ്പോരുന്നു. ഇടയ്ക്കെപ്പോഴെങ്കിലും അതിൽ ഒന്ന് തെറ്റിക്കുന്നത് വലിയ അപരാധമാണെന്നൊന്നുമല്ല, എന്നാലും അവ ഓർമ്മയിലുണ്ടാവുന്നത് നല്ലതായിരിക്കും. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞ പ്രമാണങ്ങളിൽ ഒന്ന് ഇതായിരുന്നു: വസ്തുതകൾ ഒരിക്കലും കാലഹരണപ്പെടുകയോ പഴകുകയോ ചെയ്യുന്നില്ല; എന്നാൽ അവയുടെ വ്യാഖ്യാനങ്ങൾക്ക് തീർച്ചയായും അങ്ങനെയൊരു ഗതി ഉണ്ടാകും. ഒരെഴുത്തുകാരൻ ആവശ്യത്തിലധികം വിശദീകരിക്കാൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ, അയാൾ മനഃശാസ്ത്രപരമാവുമ്പോൾ, തുടങ്ങുന്നതിനു മുമ്പേ അയാൾ കാലഹരണപ്പെട്ടുകഴിഞ്ഞു. ഉദാഹരണത്തിന്‌ ഹോമർ ഗ്രീക്ക് തത്വശാസ്ത്രമോ അക്കാലത്തെ മനഃശാസ്ത്രമോ അനുസരിച്ച് തന്റെ കഥാപാത്രങ്ങളുടെ പ്രവൃത്തികളെ വിശദീകരിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നത് ഒന്നു സങ്കല്പിച്ചുനോക്കൂ. ഒറ്റയാളും ഹോമറെ വായിക്കാൻ പോകുന്നില്ല! ഭാഗ്യത്തിന്‌ ഹോമർ ചെയ്തത് വസ്തുതകളും അവയുടെ ചിത്രീകരണങ്ങളും നല്കുക മാത്രമാണ്‌; അതുകാരണം ഇലിയഡും ഒഡീസിയും നമ്മുടെ കാലത്തും പുതുമയോടിരിക്കുന്നു. എല്ലാ എഴുത്തിന്റെ കാര്യത്തിലും ഇതു ശരിയാണെന്നും ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു. തന്റെ കഥാനായകന്റെ ഉദ്ദേശ്യങ്ങൾ മനഃശാസ്ത്രപരമായ ഒരു വീക്ഷണത്തിൽ നിന്നുകൊണ്ട് വിശദീകരിക്കാൻ എഴുത്തുകാരൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ ആ നിമിഷം അയാൾ പരാജയപ്പെട്ടുകഴിഞ്ഞു. മനഃശാസ്ത്രനോവലുകൾക്കെതിരാണു ഞാനെന്ന് ഇതുകൊണ്ടർത്ഥമാക്കരുത്. അത് ഒന്നാന്തരമായി ചെയ്ത ചില മഹാരഥന്മാരുണ്ട്. എന്നാൽ അവരെ അനുകരിക്കുന്നത് ഒരെഴുത്തുകാരന്‌, വിശേഷിച്ചും ചെറുപ്പക്കാരനായ ഒരെഴുത്തുകാരന്‌, നല്ലതാണെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നില്ല. ദസ്തയെവ്സ്കി, ഉദാഹരണം. നോവൽ മനഃശാസ്ത്രപരമാകണം എന്ന സ്കൂളിന്റെ പ്രതിനിധിയാണോ അദ്ദേഹം; എനിക്കത്ര തീർച്ചയില്ല. അദ്ദേഹത്തിന്‌ കാടുകയറൽ വേണ്ടുവോളം ഉണ്ടായിരുന്നു, തനിക്കു പ്രത്യേകമായ രീതിയിൽ കാര്യങ്ങൾ വിശദീകരിക്കാൻ അദ്ദേഹം ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്; എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പോലും അടിസ്ഥാനബലം വസ്തുതകൾ നല്കുന്നതിലാണ്‌.

(1978ൽ നൊബേൽ സമ്മാനം ലഭിച്ച യിദ്ദിഷ് സാഹിത്യകാരൻ ഐസക് ബാഷെവിസ് സിംഗർ പാരീസ് റിവ്യു അഭിമുഖത്തിൽ പറഞ്ഞത്)

മിഗുവെൽ ഹെർണാണ്ടെഥ് - കവിതകൾ

 സ്പാനിഷ് കവിയും നാടകകൃത്തുമായ മിഗുവെൽ ഹെർണാണ്ടെഥ് 1910 ഒക്ടോബർ 30ന്‌ തെക്കൻ സ്പെയിനിലെ ഓരിഹ്വേല ടൗണിൽ ഒരു ദരിദ്രകുടുംബത്തിൽ ജനിച്ചു. ചെറുപ്പത്തിൽ ആട്ടിടയനായിരുന്ന ഹെർണാണ്ടെഥ് 1936ൽ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ ചേരുകയും സ്പാനിഷ് ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിൽ പങ്കെടുക്കുകയും ചെയ്തു. നാഷണലിസ്റ്റുകൾ വധശിക്ഷയ്ക്കു വിധിച്ചുവെങ്കിലും രാഷ്ട്രാന്തരപ്രതിഷേധത്തെത്തുടർന്ന് അത് ജീവപര്യന്തമായി കുറച്ചു. മതിയായ ചികിത്സ കിട്ടാതെ 1942ൽ ജയിലിൽ വച്ചു മരിക്കുമ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്‌ 31 വയസ്സായിരുന്നു. 

ഹെർണാണ്ടെഥിന്റെ കവിതയിൽ പ്രമേയമാകുന്നത് പ്രണയത്തിന്റെ ശോകവും യുദ്ധവും മരണവും സമൂഹത്തിലെ അനീതിയുമാണ്‌. ഗോങ്ങൊറയുടെ പുഷ്കലമായ ശൈലിയിൽ തുടങ്ങിയ ആ കവിത കാലം ചെല്ലുന്നതോടെ ലളിതവും വിഷാദമയവുമാകുന്നു.

ചാന്ദ്രവിദഗ്ധൻ (1933), അവസാനിക്കാത്ത മിന്നൽ (1936), അസാന്നിദ്ധ്യങ്ങളുടെ പുസ്തകം (1958) എന്നിവയാണ്‌ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട കവിതാസമാഹാരങ്ങൾ.

തോട്ടപ്പണിക്കാർ വഴിനടന്നുപോകുന്നു...

--------------------------------------------------

തോട്ടപ്പണിക്കാർ വഴിനടന്നുപോകുന്നു,
മടക്കത്തിന്റെ പാവനമുഹൂർത്തത്തിൽ;
അവരുടെ ചോര ചതഞ്ഞിരിക്കുന്നു,
ഹേമന്തത്തിന്റെ, വസന്തത്തിന്റെ, ഗ്രീഷ്മത്തിന്റെ ഭാരത്താൽ.

മനുഷ്യാതീതയത്നങ്ങൾ കഴിഞ്ഞവർ വരുന്നു,
അവർ പോകുന്നു, ഒരു ഗാനത്തിലേക്ക്, ഒരു ചുംബനത്തിലേക്ക്.
വായുവിൽ കുഴികുത്തി അവർ വിട്ടുപോകുന്നു,
പണിയായുധങ്ങളുടെ, കൈകളുടെ ഗന്ധത്തെ.

മറ്റൊരു വഴിയിലൂടെ ഞാൻ പോകുന്നു,
ഒരു ചുംബനത്തിലുമെത്താത്ത വഴിയിലൂടെ,
ദിശയറ്റലയുന്നൊരു വഴിയിലൂടെ.

പുഴക്കരെ, ഒറ്റയ്ക്കൊരു കാള നിൽക്കുന്നു,
ദാരുണവും ഭയന്നതുമായ മുഖത്തോടതു കരയുന്നു,
അതു മറക്കുന്നു, കാളയാണ്‌, വീര്യവാനാണു താനെന്ന്.

*

പ്രണയം നമുക്കിടയിലിറങ്ങിവന്നു...
-------------------------------------

പ്രണയം നമുക്കിടയിലിറങ്ങിവന്നു,
ഒരുനാളും പുണരാത്ത രണ്ടു പനകൾക്കിടയിൽ
ചന്ദ്രനെന്ന പോലെ.
കടൽപ്പെരുക്കത്തിന്റെ കൂജനം പോലെ
നമ്മുടെ രണ്ടുടലുകളുടെ ഗാഢമർമ്മരം,
തൊണ്ടകളിൽ പക്ഷേ, നമ്മുടെ ശബ്ദമമർന്നു,
ചുണ്ടുകൾ കല്ലുകളായി,
പിണയാനുള്ള ദാഹം നമ്മുടെ മാംസത്തെയിളക്കി,
എരിയുന്ന അസ്ഥികളെത്തിളക്കി,
എത്തിപ്പിടിയ്ക്കാനുള്ള കൈകളുടെ തൃഷ്ണയോ,
നമ്മുടെ കൈകളിൽത്തന്നെ മരിച്ചുവീണു.
നമുക്കിടയിലൂടെക്കടന്നുപോയി പ്രണയവും ചന്ദ്രനും,
ആർത്തിയോടവ വിഴുങ്ങി നമ്മുടെയൊറ്റയൊറ്റയുടലുകളെ.
ഇന്നന്യോന്യം തേടുന്ന രണ്ടു പ്രേതങ്ങൾ നാം,
അത്രയുമകലത്തു നിന്നന്യോന്യം കണ്ടെത്തുന്നു നാം.
***

മൂന്നു മുറിവുകളുമായി അവൻ വന്നു...
-------------------------------------

മൂന്നു മുറിവുകളുമായി അവൻ വന്നു:
ഒന്ന് പ്രണയത്തിന്റെ,
ഒന്ന് മരണത്തിന്റെ,
ഒന്ന് ജീവിതത്തിന്റെ.

മൂന്നു മുറിവുകളുമായി അവൻ വരുന്നു:
ഒന്ന് ജീവിതത്തിന്റെ,
ഒന്ന് പ്രണയത്തിന്റെ,
ഒന്ന് മരണത്തിന്റെ.

മൂന്നു മുറിവുകളുമായി ഞാനിരിക്കുന്നു:
ഒന്ന് ജീവിതത്തിന്റെ,
ഒന്ന് മരണത്തിന്റെ,
ഒന്ന് പ്രണയത്തിന്റെ.
***

ദാഹാർത്തൻ്റെ വിലാപഗാനം
---------------------------------

ഞാൻ മരുഭൂമിയിലെ മണൽത്തരി :
ദാഹത്തിന്റെ മരുഭൂമി.
എനിക്കു കുടിക്കരുതാത്ത മരുപ്പച്ച
നിന്റെ വദനം.

മരുഭൂമിയിലെ മണൽത്തരികൾക്കു
തുറന്നിട്ട മരുപ്പച്ച: വദനം.

വരണ്ടുണങ്ങിയ ഭൂമിയിൽ
ഒരു നീർത്തടം, നിന്റെയുടൽ,
അതു നിന്റെ,
ഒരിക്കലുമതാകില്ല, നമ്മുടെ.

ദാഹവും വെയിലും കൊണ്ടെരിഞ്ഞവനു
മൂടിയിട്ട കിണർ: ഉടൽ.

*

പകയുള്ളിൽ വച്ച കാറ്റിനിതെന്തു വേണം...

———————————————————————————-

പകയുള്ളിൽ വച്ച കാറ്റിനിതെന്തു വേണം,
എന്റെ കൈകളാൽ നിന്നെപ്പുതപ്പിക്കുമ്പോൾ
ചുരമോടിയിറങ്ങി വന്നതു
ജനാലകൾ തള്ളിത്തുറക്കാൻ?

നമ്മെത്തട്ടിയിടണമതിന്‌,
നിലത്തു വീഴ്ത്തണമതിന്‌.

നമ്മെത്തട്ടിയിട്ടതിൽപ്പിന്നെയും,
നാം നിലത്തു വീണതിൽപ്പിന്നെയും,
നമ്മുടെ ചോരകളിറങ്ങിയതിൽപ്പിന്നെയും
കാറ്റിതനുനിമിഷമാർത്തിപ്പെടുന്നതെന്തിനോ?

നമ്മെ വേർപിരിക്കണമതിന്‌.

അത്രയും നൈർമ്മല്യവും സാരള്യവുമായി നീ മരിക്കുന്നു...

അത്രയും നൈർമ്മല്യവും സാരള്യവുമായി നീ മരിക്കുന്നു,
അപരാധി ഞാൻ പ്രിയേ, അതിനു പഴി എനിക്കിരിക്കട്ടെ,
ചുംബനങ്ങൾ മോഷ്ടിക്കുക ശീലമാക്കിയവൻ,
നിന്റെ കവിളത്തെപ്പൂവിൽ നിന്നു മൊത്തിയല്ലോ ഞാൻ.

നിന്റെ കവിളത്തെപ്പൂവിൽ നിന്നു മൊത്തിയല്ലോ ഞാൻ,
ആ മഹിമയിൽപ്പിന്നെ, ആ അപരാധത്തിൽപ്പിന്നെ,
അത്രയും ശ്രദ്ധയോടെ നീ പരിപാലിച്ച നിന്റെ കവിൾ,
അതു കുഴിഞ്ഞു, അതു ദുഷിച്ചു, അതു വിളർത്തു.

ഇന്നും നിന്റെ കവിളിനെ വിടാതെ പിന്തുടരുന്നു
ആ അപരാധിച്ചുംബനത്തിന്റെ പ്രേതം,
പ്രകടമായി, കറുത്തതായി, കൂറ്റനായി.

നിനക്കുറക്കവും നഷ്ടമായി പ്രിയേ,
എന്റെ ചുണ്ടുകളെ തടുക്കാൻ ജാഗ്രതയോടിരിക്കെ,
അതു കുറുമ്പു കാട്ടാതെ കാവലിരിക്കെ.

(1936)

തണുത്തുറഞ്ഞൊരോറഞ്ചാണു നിന്റെ ഹൃദയം...

തണുത്തുറഞ്ഞൊരോറഞ്ചാണു നിന്റെ ഹൃദയം,
അതിനുള്ളിൽക്കടക്കില്ലൊരു വെളിച്ചവും;
സൗവർണ്ണം, സുഷിരമയം,എണ്ണ മിനുങ്ങുന്നതും;
കാണുന്നവർക്കപായം വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്ന പ്രതലം.

ജ്വരതപ്തമായൊരു മാതളമാണെന്റെ ഹൃദയം,
തുടുപ്പുകളുടെ സഞ്ചയവും പിളർന്നതൊലിയുമായി;
നിനക്കതർപ്പിച്ചേക്കാമതിന്റെ ലോലബീജങ്ങൾ,
പ്രണയവിവശമായൊരു ദുശ്ശാഠ്യത്തോടെ.

ഹാ, എത്രമേൽ പ്രാണഭേദകമായൊരനുഭവം,
നിന്റെ ഹൃദയം കടന്നുചെല്ലുമ്പോൾക്കാണുക,
ഭയാനകമായൊരു മഞ്ഞുവീഴ്ചയുടെ ശൈത്യം!

എന്റെ ശോകത്തിന്റെ വിളുമ്പുകളിൽ
ദാഹാർത്തമായൊരു തൂവാല തങ്ങിനിൽക്കുന്നു,
എന്റെ കണ്ണീരു കുടിച്ചുതീർക്കാമെന്ന മോഹത്തോടെ.

കരയാനും നോവാനുമായിപ്പിറന്നവനാണു ഞാൻ...

കരയാനും നോവാനുമായിപ്പിറന്നവനാണു ഞാൻ,
ഒരു കാളയെപ്പോലെ,
പൊള്ളുന്ന കമ്പി കൊണ്ടു പക്കുകളിൽ ചാപ്പ കുത്തിയവനാണു ഞാൻ,
ഒരു കാളയെപ്പോലെ,
ആണായതിനാൽ തുടയിടുക്കിൽ വൃഷണങ്ങൾ കൊണ്ടും.

ഹൃദയത്തിന്റെ വലുപ്പം കൊണ്ടെന്തും ചെറുതായിപ്പോയവനാണു ഞാൻ,
ഒരു കാളയെപ്പോലെ,
ഒരു മുഖത്തോ,ടൊരു ചുംബനത്തോടു പ്രണയത്തിലായ ഞാൻ,
നിന്റെ പ്രണയം പൊരുതിനേടുകയും വേണം ഞാൻ,
ഒരു കാളയെപ്പോലെ.

പ്രഹരമേറ്റു ചീർത്തവനാണു ഞാൻ, ഒരു മൂരിയെപ്പോലെ,
സ്വന്തം ഹൃദയരക്തത്തിൽ കുളിച്ചതാണെന്റെ നാവ്,
ഒരു കൊടുങ്കാറ്റിന്റെ പട്ടയണിഞ്ഞതാണെന്റെ കഴുത്ത്.

നിന്റെ പിന്നാലെ വരുന്നു, നിന്നെപ്പിരിയാതെ കൂടുന്നു ഞാൻ,
ഒരു കാളയെപ്പോലെ,
എന്റെ തൃഷ്ണയെ ഒരു വാൾമുനയ്ക്കിട്ടുകൊടുക്കുന്നു നീ,
ഒരു കാളയെപ്പോലെ ചതിയിൽപ്പെട്ടുപോകുന്നു ഞാൻ,
ഒരു കാളയെപ്പോലെ.

കവിതയെക്കുറിച്ചുള്ള ചിന്തകൾ

------------------------------

കവിത പ്രാസം കൊണ്ടുള്ള കളിയല്ല; ധൈര്യത്തിന്റെ കാര്യമാണത്. തുടക്കക്കാരനിൽ നിന്നത് പ്രാസം ആവശ്യപ്പെടുന്നു, തഴക്കം വന്നവനിൽ നിന്ന് നിശ്ചയദാർഢ്യവും.
*

വെറും ധൈഷണികമായ കവിതക്കളികൾ ഞാൻ വെറുക്കുന്നു. എനിക്കു വേണ്ടത് ചോരയുടെ ആവിഷ്കാരങ്ങളാണ്‌, ചിന്തിക്കുന്ന മഞ്ഞുകട്ട പോലുള്ള മനോഭാവം കൊണ്ട് സർവ്വതും തകർക്കുന്ന യുക്തിയുടെയല്ല.
*

ശുദ്ധമായ കലയെക്കുറിച്ചു കേട്ടുകേട്ട് എനിക്കു മടുത്തു. ബൈബിളിലെ ഒരടുക്കും ചിട്ടയുമില്ലാത്ത രീതിയാണ്‌ എനിക്കിഷ്ടം. നാടകീയസംഭവങ്ങളും അത്യാഹിതങ്ങളും ദൗർഭാഗ്യങ്ങളും തകിടം മറിഞ്ഞ ലോകങ്ങളും അതിൽ ഞാൻ കാണുന്നു; ആക്രോശങ്ങളും ചോരയുടെ സ്ഫോടനങ്ങളും അതിൽ ഞാൻ കേൾക്കുന്നു. ഒരു പോപ്ലാർ മരം കാണുമ്പോഴേക്കും ആനന്ദമൂർച്ഛയിലാഴുകയും നാല്‌ ചെറിയ വരികൾ തൊടുത്തുവിട്ടിട്ട് കവിതയിൽ കൈവരിക്കാനുള്ളതെല്ലാം അതോടെ നേടിക്കഴിഞ്ഞുവെന്നു ചിന്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ക്ഷുദ്രശബ്ദത്തെ ഞാൻ കണക്കിലെടുക്കുന്നേയില്ല.

പഞ്ചാരപ്പലഹാരമുണ്ടാക്കുന്ന കന്യാസ്ത്രീകളെപ്പോലെ ആകെ കോമളിമയും പഞ്ചാരത്തരി പുരണ്ട വിരൽത്തുമ്പുകളുമായി നടക്കുന്ന കവികളുടെ നാണം കുണുങ്ങലും സ്നേഹനാട്യവും പടിയ്ക്കു പുറത്തു നില്ക്കട്ടെ.
*

തന്റെ ജീവിതത്തിനും അതിലൂടെ തന്റെ കലയ്ക്കും ഒരു പരിഹാരം കണ്ടെത്തുന്നവനാണ്‌ ക്ലാസിക്കൽ കവി. റൊമാന്റിക്കാവട്ടെ, ഒന്നിനും പരിഹാരം കാണുന്നില്ല- സ്വന്തം ജീവിതത്തിനും സ്വന്തം കലയ്ക്കും.
*

കൂസലില്ലായ്മ ഒരു കാല്പനികദോഷമാണ്‌; അതിനർത്ഥം, ഏറ്റവും സ്വകാര്യമായ കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ച്, താൻ സ്നേഹിക്കുന്ന ചിലർക്കു മാത്രം അവകാശപ്പെട്ട സംഗതികളെക്കുറിച്ച് പറയുക എന്നാണ്‌. ദുഃഖങ്ങളും നിർഭാഗ്യങ്ങളും അമിതസ്വാതന്ത്ര്യത്തോടെ പ്രസിദ്ധമാക്കുന്നത് കവിയുടെ കാര്യത്തിൽ ദൂരക്കാഴ്ചയുടെ കുറവാണു കാണിക്കുന്നത്. തന്റെ മുന്നിൽ വരുന്ന ഒരു വസ്തുവിനേയും ബിംബത്തേയും അയാൾ ഒറ്റയ്ക്കു വിടുന്നില്ല.

ഈ ലോകത്ത് മനുഷ്യൻ ഒറ്റയാനാണ്‌; പൊതുവേ അവനത് അറിയുന്നില്ലെന്നേയുള്ളു. കവിയായ ഒരു മനുഷ്യന്‌, താൻ മനുഷ്യനാണെന്നതിനു പുറമേ, അനന്തമായ ഏകാന്തതയെക്കുറിച്ചും അറിയാം. ഏകാന്തതയുടെ പ്രചണ്ഡമായ കൊടുങ്കാറ്റുകൾ ആദിയിലേ അയാൾക്കായി മാറ്റിവച്ചിരിക്കുന്നു.
*

കവി മൂർച്ഛയിലായിരിക്കുമ്പോൾ മാലാഖയെപ്പോലെ സൃഷ്ടിക്കുന്നു, വിഷമസന്ധികളുടെ നിമിഷങ്ങളിൽ മനുഷ്യനെപ്പോലെയും.
*

ലോകത്താകെയുള്ള കവികളെക്കാളും എന്നെ സ്വാധീനിക്കുന്നത് എന്റെ മുറ്റത്തെ നാരകമരമാണ്‌.
*

ഒരു തരി അഴുക്കുമണ്ണിനടിയിൽ നിങ്ങളടങ്ങും, അത്രയും മഹത്വം ഭാവിക്കുന്നവനേ!
*

മാംസം സാവധാനം അഴിഞ്ഞുവീഴുന്നു, എല്ലുകൾ പൊടുന്നനേ പൊളിഞ്ഞുവീഴുന്നു.

ലൂയിസ് ഗ്ലിക്ക് - കവിതകൾ

 പുതുമഞ്ഞ്

----------------

ഭൂമി ഉറങ്ങാൻ പോവുകയാണ്‌, ഒരു കുഞ്ഞിനെപ്പോലെ,
അഥവാ, കഥയങ്ങനെ പോകുന്നു.

എനിക്കു ക്ഷീണമില്ലല്ലോ, അതു പറയുന്നു,
അമ്മ പറയുന്നു, നിനക്കു ക്ഷീണമില്ലായിരിക്കാം,
ഞാൻ പക്ഷേ വല്ലാതെ ക്ഷീണിച്ചു-

അവരുടെ മുഖത്തു നിങ്ങൾക്കതു കാണാം,
ആർക്കുമതു കാണാം.
അതിനാൽ, മഞ്ഞു പൊഴിഞ്ഞുതന്നെയാവണം,
ഉറക്കം വന്നുതന്നെയാവണം.
അമ്മയ്ക്കത്ര മടുത്തിരിക്കുന്നു ജീവിതമെന്നതിനാൽ,
അവർക്കു വേണം നിശ്ശബ്ദതയെന്നതിനാൽ
*

വിശുദ്ധർ

——————-

ഞങ്ങളുടെ കുടുംബത്തിൽ രണ്ടു വിശുദ്ധരുണ്ടായിരുന്നു,
എന്റെ അമ്മായിയും എന്റെ അമ്മൂമ്മയും.
അവരുടെ ജീവിതങ്ങൾ പക്ഷേ വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു.

അമ്മൂമ്മയുടെ ജീവിതം പ്രശാന്തമായിരുന്നു, അന്ത്യം വരെയ്ക്കും.
അലയടങ്ങിയ ജലത്തിൽ നടക്കുന്നൊരാളെപ്പോലെയായിരുന്നു അവർ;
എന്തുകാരണം കൊണ്ടോ, കടലവരെ ദ്രോഹിച്ചിരുന്നില്ല.
അതേ പാതയിലൂടെ അമ്മായി പോയപ്പോൾ
തിരകളവരുടെ മേൽ പൊട്ടിച്ചിതറി,
തിരകളവരെ കടന്നാക്രമിച്ചു,
അങ്ങനെയത്രേ, തികച്ചുമാത്മീയമായൊരു പ്രകൃതത്തോട്
വിധിയുടെ ദേവതകൾ പ്രതികരിക്കുന്നതും.

എന്റെയമ്മൂമ്മ കരുതലുകാരിയായിരുന്നു, യാഥാസ്ഥിതികയായിരുന്നു:
അതുകൊണ്ടാണവർ ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്നു രക്ഷപ്പെട്ടതും;
എന്റെ അമ്മായിക്കൊന്നിൽ നിന്നും രക്ഷ കിട്ടിയില്ല,
ഓരോ തവണ കടലിറങ്ങുമ്പോഴും
അവർ സ്നേഹിച്ചിരുന്നൊരാളെ അതെടുത്തിരുന്നു.

എന്നിട്ടും, എന്നിട്ടുമവർ കടലിനെ തിന്മയായിക്കണ്ടില്ല.
അവർക്കത് അതിന്റെ പ്രകൃതമായിരുന്നു:
കര തൊടുന്നിടത്തതു ഹിംസാത്മകം തന്നെയായി മാറണം.
*

നവലോകം
———————

ഞാൻ കണ്ടിടത്തോളം,
അമ്മയുടെ ജീവിതകാലമുടനീളം
അച്ഛനവരെ പിടിച്ചുകെട്ടിവച്ചിരിക്കുകയായിരുന്നു,
കാൽമുട്ടിൽ കെട്ടിവച്ച കറുത്തീയം പോലെ.

പ്രകൃതം കൊണ്ടു പ്രസരിപ്പുകാരിയായിരുന്നു,
എന്റെ അമ്മ;
അവർക്കു യാത്ര ചെയ്യണമെന്നുണ്ടായിരുന്നു,
നാടകം കാണാൻ പോകണമെന്നുണ്ടായിരുന്നു,
കാഴ്ചബംഗ്ലാവിൽ പോകണമായിരുന്നു.
അച്ഛനിഷ്ടം സോഫയിൽ മലർന്നുകിടക്കാനായിരുന്നു,
മുഖത്തു വിടർത്തിവച്ച ടൈംസ് പത്രവുമായി;
എങ്കിൽ, മരണം, അതു വന്നെത്തുമ്പോൾ,
ഗണ്യമായൊരു മാറ്റമായി തോന്നുകയില്ലല്ലോ.

ഒരുമിച്ചു കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാൻ കരാറു വച്ച
ഇതുപോലുള്ള ദമ്പതികളിൽ
ഉത്സാഹിയായ ആളായിരിക്കും എപ്പോഴും വഴങ്ങിക്കൊടുക്കുക.
കണ്ണു തുറന്നുവയ്ക്കാത്ത ഒരാളുമായി
നിങ്ങൾക്കു കാഴ്ചബംഗ്ലാവിൽ പോകാൻ പറ്റില്ലല്ലോ.

അച്ഛന്റെ മരണം അമ്മയെ സ്വതന്ത്രയാക്കുമെന്നു
ഞാൻ കരുതിയിരുന്നു.
ഒരർത്ഥത്തിൽ അതങ്ങനെയാവുകയും ചെയ്തു:
അമ്മയിപ്പോൾ യാത്ര പോകുന്നുണ്ട്,
മഹത്തായ കലാസൃഷ്ടികൾ നോക്കിനില്ക്കുന്നുണ്ട്.
അവർ പക്ഷേ ഒഴുകിനടക്കുകയാണ്‌.
പിടി വിട്ട നിമിഷം എങ്ങോട്ടെന്നറിയാതെ പാറുന്ന
കുട്ടികളുടെ ബലൂൺ പോലെ.
മാതൃപേടകവുമായി ബന്ധം നഷ്ടപ്പെട്ട
ബഹിരാകാശനാവികനെപ്പോലെ;
തനിക്കു ശേഷിച്ച ജീവിതമെന്നാൽ,
അതിനി എത്ര നേരത്തേക്കായാലും,
ഇതാണെന്നറിഞ്ഞുകൊണ്ട്
ബഹിരാകാശത്തൊഴുകിനടക്കുക.
ആ അർത്ഥത്തിൽ അമ്മ സ്വതന്ത്രയായിരുന്നു:
ഭൂമിയോടു ബന്ധമില്ലാതെ.
*

ഛായാചിത്രം
-----------------

ഒരു കുട്ടി ഒരുടലിന്റെ രൂപരേഖ വരയ്ക്കുന്നു.
തനിക്കാവുന്നതവൾ വരയ്ക്കുന്നു,
എന്നാലതാകെ വെണ്മയാണ്‌;
എന്താണവിടെയുള്ളതെന്നറിയാമെങ്കിലും
അതു നിറയ്ക്കാനവൾക്കു കഴിയുന്നില്ല.
തുണയറ്റ ആ രേഖയ്ക്കുള്ളിൽ
ജീവന്റെ കുറവുണ്ടെന്നവൾക്കറിയാം.
ഒരു പശ്ചാത്തലത്തിൽ നിന്നവൾ
മറ്റൊരു പശ്ചാത്തലം മുറിച്ചെടുത്തുന്നുവെന്നേയുള്ളു.
ഏതൊരു കുട്ടിയേയും പോലെ
അവൾ തന്റെ അമ്മയിലേക്കു തിരിയുന്നു.

അവൾ സൃഷ്ടിച്ച ശൂന്യതയ്ക്കുള്ളിൽ
നിങ്ങളൊരു ഹൃദയം വരച്ചുചേർക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
*

വിലാപം
---------------

നിങ്ങൾ മരിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ
എത്ര പെട്ടെന്നാണവർ,
ഒരുകാര്യത്തിലും ഒരിക്കലും തമ്മിൽ യോജിക്കാത്തവർ,
നിങ്ങളുടെ സ്വഭാവത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ യോജിപ്പിലെത്തുക.
ഒരേ സംഗീതം പരിശീലിക്കുന്ന ഒരുകൂട്ടം പാട്ടുകാരെപ്പോലെയാണവർ:
നിങ്ങൾ നീതിമാനായിരുന്നു, നിങ്ങൾ ദയാലുവായിരുന്നു,
നിങ്ങൾ ഭാഗ്യവാനായിരുന്നു.
സ്വരപ്പൊരുത്തമില്ല, എന്നാൽ അപസ്വരവുമില്ല.
അവർ അഭിനേതാക്കളല്ലെന്നു മാത്രം:
അവരൊഴുക്കുന്നത് ശരിക്കുള്ള കണ്ണീരുതന്നെ.

ഭാഗ്യത്തിന്‌ നിങ്ങൾ മരിച്ചുകഴിഞ്ഞു;
അല്ലെങ്കിൽ അറപ്പടക്കിവയ്ക്കാൻ പറ്റാതായേനെ നിങ്ങൾക്ക്.
എന്നാൽ, അതൊക്കെക്കഴിഞ്ഞ്,
വന്നവരൊന്നൊന്നായി കണ്ണും തുടച്ച് പുറത്തേക്കിറങ്ങുമ്പോൾ,
മാമൂലുകളുമായിക്കഴിഞ്ഞ ഒരു പകലിനു ശേഷം
സൂര്യന്റെ അതിശയവെളിച്ചം കാണുമ്പോൾ,
(സെപ്തംബറായിട്ടും, സായാഹ്നമായിട്ടും)-
ആളുകളുടെ കൂട്ടപ്പലായനം തുടങ്ങുമ്പോൾ,
അപ്പോഴാണ്‌ നിങ്ങൾക്കസൂയ തോന്നിത്തുടങ്ങുക.

നിങ്ങളുടെ കൂട്ടുകാർ, ജീവിച്ചിരിക്കുന്നവർ,
അവർ പരസ്പരം ആശ്ലേഷിക്കുന്നു,
സൂര്യൻ താഴ്ന്നിറങ്ങുമ്പോൾ,
സന്ധ്യനേരത്തെ ഇളംകാറ്റിൽ സ്ത്രീകളുടെ ഷാളുകളുലയുമ്പോൾ,
വഴിയോരത്തു നിന്നവർ പരദൂഷണം നടത്തുന്നു-
“ഭാഗ്യവാൻ” എന്നതിന്റെ അർത്ഥം ഇതാണ്‌, ഇതുതന്നെയാണ്‌:
വർത്തമാനകാലത്തുണ്ടായിരിക്കുക എന്നാണതിനർത്ഥം.
*

തനിസ്വരൂപം
-----------------

ഇരുണ്ട ജനാലച്ചില്ലിൽ 
ഇന്നു രാത്രിയിൽ ഞാനെന്നെത്തന്നെ കണ്ടു,
എന്റെയച്ഛന്റെ പ്രതിരൂപം തന്നെയായി,
അച്ഛന്റെ ജീവിതവും ഇതുപോലെയായിരുന്നു,
മറ്റെല്ലാമൊഴിവാക്കി, മരണചിന്ത മാത്രമായി;
ഒടുവിൽ ജീവിതാന്ത്യമെത്തിയപ്പോൾ
അതു കയ്യൊഴിയാനും എളുപ്പമായിരുന്നു,
അതിലൊന്നുമുണ്ടായിരുന്നില്ലല്ലോ.
അമ്മയുടെ ശബ്ദം പോലും അച്ഛന്റെ മനസ്സു മാറ്റിയില്ല,
അച്ഛനെ തിരിച്ചുവിളിച്ചില്ല,
അച്ഛന്റെ വിശ്വാസം ഇതായിരുന്നതിനാൽ:
മറ്റൊരു മനുഷ്യജീവിയെ സ്നേഹിക്കാൻ
നിങ്ങൾക്കു കഴിയാതായിക്കഴിഞ്ഞാൽ
ലോകത്തൊരു സ്ഥാനവും പിന്നെ നിങ്ങൾക്കില്ല.
*

ഒരു കീഴ്‌വഴക്കം
------------------

മറ്റെല്ലാ കുഞ്ഞുങ്ങളുടെ കാര്യത്തിലും ചെയ്തപോലെ
മരിച്ച കുഞ്ഞിനു വേണ്ടിയും 
എന്റെ അമ്മ എല്ലാം മുൻകൂട്ടി ചെയ്തുവച്ചിരുന്നു.

അലമാര നിറയെ പതുപതുത്ത ഉടുപ്പുകൾ.
ഭംഗിയായി മടക്കിവച്ച കുഞ്ഞുജാക്കറ്റുകൾ.
ഒരു കൈത്തലത്തിലൊതുങ്ങുമായിരുന്നു ഓരോന്നും.

അതേപോലവർ ഓർത്തോർത്തിരുന്നു,
ഏതു നാളായിരിക്കുമതിന്റെ പിറന്നാളെന്ന്.
ഓരോ നാളും കടന്നുപോകെ അവർക്കറിയാമായിരുന്നു,
ഏതൊരു സാധാരണദിവസവും ആഹ്ലാദത്തിന്റെ പ്രതീകമാകാമെന്ന്.

അമ്മയുടെ ജീവിതത്തെ മരണം സ്പർശിച്ചിട്ടില്ലെന്നതിനാൽ
അതല്ലാത്തതൊന്നിനെക്കുറിച്ചവർ മനോരാജ്യം കാണുകയായിരുന്നു,
ഒരു കുഞ്ഞു വരാനിരിക്കുമ്പോൾ നാം ചെയ്യുന്നപോലെ.
*

കുമ്പസാരം
-----------------

എനിക്കു പേടിയില്ലായിരുന്നു
-എന്നു പറഞ്ഞാൽ അതു ശരിയാവില്ല.
രോഗത്തെ, അപമാനത്തെ എനിക്കു പേടിയാണ്‌.
ആരെയും പോലെ എനിക്കും സ്വപ്നങ്ങളുണ്ട്.
എന്നാലിപ്പോൾ ഞാൻ പഠിച്ചിരിക്കുന്നു,
അവ ഒളിപ്പിച്ചുവയ്ക്കാൻ,
അവയുടെ സാഫല്യത്തിൽ നിന്നു സ്വയം രക്ഷിക്കാൻ:
ഏതു സന്തോഷവും വിധിയുടെ കോപം വിളിച്ചുവരുത്തും.
അവർ സഹോദരിമാരാണ്‌, ഉഗ്രകൾ.*
അവർക്കൊരു വികാരവുമറിയില്ല
-അസൂയയല്ലാതെ.
*

ലേബർ ഡേ
————————

അച്ഛൻ മരിച്ചിട്ടിന്ന് കൃത്യം ഒരുകൊല്ലമാവുന്നു.
കഴിഞ്ഞകൊല്ലം നല്ല ചൂടായിരുന്നു. 
സംസ്കാരസമയത്ത് ആളുകൾ കാലാവസ്ഥയെക്കുറിച്ചു പറയുകയായിരുന്നു.
സെപ്തംബറായിട്ടും എന്തു ചൂട്! 

ഇക്കൊല്ലം തണുപ്പാണ്‌.
ഇപ്പോൾ ഞങ്ങളേയുള്ളു, അടുത്ത കുടുംബക്കാർ മാത്രം.
പൂത്തടങ്ങളിൽ ഓടിന്റെ, ചെമ്പിന്റെ തുണ്ടുകൾ.

എന്റെ സഹോദരിയുടെ മകൾ 
മുൻവശത്തെ നടപ്പാതയിൽ സൈക്കിളോടിക്കുന്നു,
കഴിഞ്ഞകൊല്ലത്തെപ്പോലെ.
അവൾക്കു സമയം കളയണമെന്നേയുള്ളു.

ശേഷിച്ച ഞങ്ങൾക്കാകട്ടെ,
ഒരു ജീവിതകാലമെന്നാൽ ഒന്നുമില്ല.
ഒരു ദിവസം നിങ്ങൾ ഒരു പല്ലില്ലാത്ത സ്വർണ്ണമുടിക്കാരൻ കുട്ടി,
അടുത്ത ദിവസം ശ്വാസം കിട്ടാൻ കിതയ്ക്കുന്ന വൃദ്ധൻ.
ശരിക്കും അതൊന്നുമില്ല,
ഭൂമിയിൽ ഒരു നിമിഷം പോലുമില്ല.
ഒരു വാചകമല്ല, ഒരു ശ്വാസം, ഒരു യതി.
*
*അമേരിക്കയിൽ സെപ്തംബറിലെ ആദ്യത്തെ തിങ്കളാഴ്ചയാണ്‌ ലേബർ ഡേ.
*

മരീന
----------------

എന്റെ ഹൃദയം ഒരു കന്മതിലായിരുന്നു
ഏതു വിധേനയും നീയതു പൊളിച്ചകത്തുകയറി.

എന്റെ ഹൃദയം ഒരുദ്യാനത്തുരുത്തായിരുന്നു
നിനക്കതു ചവിട്ടിമെതിക്കാനുള്ളതായിരുന്നു.

നിനക്കു വേണ്ടിയിരുന്നതെന്റെ ഹൃദയമായിരുന്നില്ല;
നീയെന്റെ ഉടലിലേക്കു പോവുകയായിരുന്നു.

ഇതൊന്നും എന്റെ കുറ്റമായിരുന്നില്ല.
നീയെനിക്കെല്ലാമായിരുന്നു,
സൗന്ദര്യവും പണവും മാത്രമായിരുന്നില്ല.
കിടക്കയിൽ നാമൊരുമിച്ചപ്പോൾ
പൂച്ച മറ്റൊരു കിടപ്പുമുറിയിലേക്കു പോയി.

പിന്നെ, നീയെന്നെ മറന്നു.

ഉദ്യാനമതിലിനു ചുറ്റും
കല്ലുകൾ വിറകൊണ്ടതു
വെറുതെയായിരുന്നില്ല:

അവിടെയിപ്പോൾ ഒന്നുമില്ല,
ആളുകൾ പ്രകൃതി എന്നു വിളിക്കുന്ന വന്യത മാത്രം,
അവ്യവസ്ഥയുടെ കടന്നുകയറ്റം.

നീയെന്നെക്കൊണ്ടുപോയി,
എന്റെ സ്വഭാവത്തിലെ ദുഷ്ടത എനിക്കു കാണാവുന്നിടത്ത്,
അവിടെ നീയെന്നെ വിട്ടുപോവുകയും ചെയ്തു.

ശൂന്യമായ കിടപ്പുമുറിയിൽ
ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട പൂച്ചയുടെ രോദനം.

*

യുട്ടോപ്പിയ
---------------

ട്രെയിൻ വന്നുനില്ക്കുമ്പോൾ, സ്ത്രീ പറഞ്ഞു, നീ കയറിക്കോണം. എന്നാൽ ഞാനെങ്ങനെ അറിയാൻ, കുട്ടി ചോദിച്ചു, അതാണു ശരിയായ ട്രെയിനെന്ന്. അതായിരിക്കും ശരിയായ ട്രെയിൻ, സ്ത്രീ പറഞ്ഞു, കാരണം, അതാണ്‌ ശരിയായ സമയം. ഒരു ട്രെയിൻ സ്റ്റേഷനിലേക്കടുത്തുവന്നു; നരച്ച പുകമേഘങ്ങൾ പുകക്കുഴലിൽ നിന്നു പ്രവഹിച്ചു. എന്തു ഭയമാണെനിക്ക്, മുത്തശ്ശിക്കു കൊടുക്കാനുള്ള മഞ്ഞ ട്യൂലിപ്പുകൾ അടുക്കിപ്പിടിച്ചുകൊണ്ട് കുട്ടി ഓർക്കുന്നു. യാത്രയിലഴിയാതിരിക്കാൻ അവളുടെ മുടി മുറുക്കെപ്പിന്നിയിട്ടിരിക്കുന്നു.  പിന്നെ, പിന്നെയൊന്നും പറയാതെ, അവൾ ട്രെയിനിൽ കയറുന്നു; അതിൽ നിന്നൊരു ശബ്ദം പുറത്തേക്കു വരുന്നു, അവൾ സംസാരിക്കാറുള്ളൊരു ഭാഷയിലല്ല, ഒരു തേങ്ങൽ പോലെ, ഒരു കരച്ചിൽ പോലെയൊന്ന്.

*

സാന്തോർ മറായി

 ജീവിതം സഹനീയമാവുന്നത് നമ്മുടെ കണ്ണിലും ലോകത്തിൻ്റെ കണ്ണിലും നാം ആരാണോ, അതിനോടു പൊരുത്തപ്പെടാൻ നമുക്കു കഴിയുമ്പോൾ മാത്രമാണ്. നാം എന്താണോ, നാം ആരാണോ അതിനോടു നാമെല്ലാം രാജിയാവണം, ഈ ബോധമുണ്ടായതിൽ പ്രശംസനീയമായി ഒന്നുമില്ലെന്നും നമ്മുടെ പൊങ്ങച്ചത്തെയോ അഹംബോധത്തെയോ കഷണ്ടിയേയോ നമ്മുടെ കുടവയറിനെയോഅംഗീകരിക്കുകയും സഹിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതുകൊണ്ട് ജീവിതം നമുക്കൊരു മെഡൽ കുത്തിത്തരാൻ പോകുന്നില്ലെന്നും നാം തിരിച്ചറിയുകയും വേണം. നമുക്കൊരു പ്രതിഫലവും കിട്ടാൻ പോകുന്നില്ലെന്നും നമ്മുടെ സ്വഭാവത്തെയും പ്രകൃതത്തെയും നമുക്കാവും വിധം കൊണ്ടുനടക്കുക എന്നതേ ചെയ്യാനുള്ളു എന്നും നാം അറിയണം. എത്രയൊക്കെ അനുഭവമോ ഉൾക്കാഴ്ചയോ ഉണ്ടായാലും അതൊന്നും നമ്മുടെ കുറവുകളെയോ സ്വാഭിമാനത്തെയോ അതികാമത്തെയോ തിരുത്താൻ പോകുന്നില്ല. നമ്മുടെ തൃഷ്ണകൾക്ക് യഥാർത്ഥമായ ഒരു പ്രതിധ്വനി ലോകത്തുണ്ടാകുന്നില്ലെന്ന് നാം പഠിക്കണം. നാം സ്നേഹിക്കുന്നവർ നമ്മെ സ്നേഹിക്കുന്നില്ലെന്ന്, അല്ലെങ്കിൽ നാമാശിക്കുന്നവിധം നമ്മെ സ്നേഹിക്കുന്നില്ലെന്ന് നാം അംഗീകരിക്കണം. ചതിയും നെറികേടും നാം അംഗീകരിക്കണം; കൂടുതൽ ദുഷ്കരമെങ്കിലും, സ്വഭാവത്തിലോ ബുദ്ധിയിലോ മറ്റൊരാൾ നമ്മെക്കാൾ കേമനാവാം എന്നതും നാം അംഗീകരിക്കണം.

Sándor Márai (1900-1989) ഹംഗേറിയൻ കവിയും പത്രപ്രവർത്തകനുമായിരുന്നു.

ആന്റൺ ചെക്കോവ് - നെല്ലിക്കകൾ

 

പുലർച്ച മുതലേ ആകാശം കാർമ്മേഘം നിറഞ്ഞു കിടക്കുകയായിരുന്നു. ചൂടുണ്ടായിരുന്നില്ല; എന്നാൽ നിശ്ചേഷ്ടവും നിരുന്മേഷവുമായിരുന്നു അന്തരീക്ഷം, പാടങ്ങൾക്കു മേൽ മേഘങ്ങൾ യുഗങ്ങളായി തങ്ങിനില്ക്കുകയും ഇപ്പോൾ മഴ പെയ്യുമെന്ന നിങ്ങളുടെ പ്രതീക്ഷകൾ വിഫലമാവുകയും ചെയ്യുന്ന നരച്ച ദിവസങ്ങളിലൊന്നുപോലെ. മൃഗഡോക്ടറായ ഇവാൻ ഇവാനിച്ചും സ്കൂൾ ടീച്ചറായ ബർക്കിനും നടന്നുനടന്ന് അവശരായിരുന്നു; പാടങ്ങൾക്കവസാനമില്ലെന്ന് അവർക്കു തോന്നിപ്പോയി. അങ്ങകലെ മിരോനോസിറ്റ്സ്കോഗ്രാമത്തിലെ കാറ്റാടിമില്ലുകൾ കഷ്ടിച്ചു കാണാമായിരുന്നു; വലതുഭാഗത്തായി ഒരു കുന്നിൻനിര നീണ്ടുനീണ്ടുപോയി ഗ്രാമത്തിനപ്പുറത്തു മറഞ്ഞു. മേച്ചില്പുറങ്ങളും പച്ചവില്ലോമരങ്ങളും ഗ്രാമീണഭവനങ്ങളുമുള്ള നദിക്കരയാണതെന്ന് ഇരുവർക്കുമറിയാമായിരുന്നു; ഒരു കുന്നിൻ മുകളിൽ കയറിനിന്നു നോക്കിയാൽ വേറെയും വിശാലമായ പാടങ്ങളും ടെലിഗ്രാഫ് പോസ്റ്റുകളും ദൂരെ ഒരു കമ്പിളിപ്പുഴു പോലെ ഇഴഞ്ഞുനീങ്ങുന്ന ട്രെയിനും കാണാം. തെളിഞ്ഞ ദിവസമാണെങ്കിൽ ടൗണും നിങ്ങൾക്കു കാണാം. ഇപ്പോൾ, സവ്വതും അനക്കമറ്റു കിടക്കുന്ന അന്തരീക്ഷത്തിൽ, പ്രകൃതി പ്രശാന്തവും ധ്യാനലീനവുമായിക്കിടക്കെ, ഇവാൻ ഇവാനിച്ചിനും ബർക്കിനും ആ പാടങ്ങളോട് ഹൃദയം നിറഞ്ഞ സ്നേഹം തോന്നി; എത്ര മഹത്താണ്‌, എത്ര സുന്ദരമാണ്‌ തങ്ങളുടെ ദേശമെന്ന് ഇരുവരും മനസ്സിൽ പറഞ്ഞു.

“കഴിഞ്ഞ തവണ നമ്മൾ പ്രൊക്കോഫിയുടെ കളപ്പുരയിലായിരുന്നപ്പോൾ താനെന്തോ കഥ പറയാൻ പോയതായിരുന്നല്ലോ,“ ബർക്കിൻ പറഞ്ഞു.

”അതെ, എന്റെ സഹോദരന്റെ കഥ പറയണമെന്നു തോന്നിയിരുന്നു.“

ഒരു നീണ്ട കഥയ്ക്കു തുടക്കമിടാനെന്നപോലെ ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് ഒരു നെടുവീർപ്പിട്ടുകൊണ്ട് പൈപ്പ് കൊളുത്തി; അപ്പോഴാണ്‌ മഴ പെയ്യാൻ തുടങ്ങിയത്. അഞ്ചു മിനുട്ടു കഴിഞ്ഞില്ല, എപ്പോൾ നിലയ്ക്കുമെന്നറിയാത്ത മട്ടിൽ മഴ കോരിച്ചൊരിയാനും തുടങ്ങി. ഇവാൻ ഇവാനിച്ചും ബർക്കിനും എന്തു ചെയ്യണമെന്ന ആലോചനയിലാണ്ടു; നനഞ്ഞുകുതിർന്ന നായ്ക്കൾ വാലകിട്ടിൽ തിരുകി ആർദ്രമായ കണ്ണുകളോടെ അവരെയും നോക്കിനിന്നു.

”നമുക്കെവിടെയെങ്കിലും കയറിനിന്നാലോ?“ ബർക്കിൻ പറഞ്ഞു. ”നമുക്ക് അലെഖിന്റെ വീട്ടിലേക്കു പോകാം. ഇവിടെ അടുത്താണ്‌.“

”ആയിക്കോട്ടെ.“

അവർ ദിശ മാറ്റി പാടത്തിനിടയിലൂടെ നടന്നു; കുറേ ദൂരം നേരേ നടന്ന് പിന്നെ വലത്തേക്കു തിരിഞ്ഞപ്പോൾ റോഡിലെത്തി. അധികം വൈകാതെ പോപ്ലാർ മരങ്ങളും തോട്ടങ്ങളും കളപ്പുരകളുടെ ചുവന്ന മേൽക്കൂരകളും കണ്ടുതുടങ്ങി; പുഴ വെട്ടിത്തിളങ്ങുന്നു. വിശാലമായ ഒരു കുളവും കാറ്റാടിമില്ലും വെള്ളയടിച്ച കുളിപ്പുരയും കാഴ്ചയിലേക്കു വന്നു. ഇതാണ്‌ സോഫിനോ, അലെഖിന്റെ താമസസ്ഥലം.

മഴ പെയ്യുന്ന ശബ്ദത്തെ മുക്കിത്താഴ്ത്തിക്കൊണ്ട് മില്ലോടുന്നുണ്ടായിരുന്നു; തടയണ കുലുങ്ങുന്നുണ്ട്. വണ്ടികൾക്കരികെ കുതിരകൾ നനഞ്ഞുകുതിർന്നു നില്ക്കുന്നു; ആളുകൾ ചാക്കു കൊണ്ടു തല മൂടി ഓടിനടക്കുന്നു. നനഞ്ഞും ചെളി കുഴഞ്ഞും നിരുന്മേഷമായി കിടക്കുകയാണെല്ലാം; കുളമാകട്ടെ, തണുത്തും വൈരം നിറഞ്ഞും കാണപ്പെട്ടു. ആകെ നനഞ്ഞ്, ചെളി പിടിച്ച വേഷത്തിലായിരുന്നു ഇവാൻ ഇവാനിച്ചും ബർക്കിനും. അവരുടെ സ്വസ്ഥതയാകെ പൊയ്പോയിരുന്നു. ചെളി പിടിച്ച് നടക്കാൻ പറ്റാതായിരുന്നു അവർക്ക്. തടയണ മുറിച്ചുകടന്ന് കളപ്പുരയിലേക്കു നടക്കുമ്പോൾ അവർ പരസ്പരം ഒന്നും മിണ്ടിയില്ല, അന്യോന്യം കോപിച്ചിരിക്കുകയാണെന്നപോലെ. കളപ്പുരകളിലൊന്നിൽ ഒരു മെതിയന്ത്രം കടകടശബ്ദം ഉണ്ടാക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു; തുറന്നുകിടന്ന വാതിലിലൂടെ പൊടി പുറത്തേക്കു പറക്കുന്നുണ്ട്. അലെഖിൻ വാതില്ക്കൽത്തന്നെ നില്പുണ്ടായിരുന്നു: നാല്പതിനടുത്തു പ്രായമുള്ള, നല്ല ഉയരവും വണ്ണവും നീണ്ട മുടിയുമുള്ള ഒരാൾ; കണ്ടാൽ ജന്മിയെന്നല്ല, വല്ല പ്രൊഫസറോ ശില്പിയോ ആണെന്നു തോന്നും. കഴുകിയിട്ടു കുറേക്കാലമായ ഒരു വെള്ളഷർട്ടാണ്‌ അയാൾ ധരിച്ചിരുന്നത്; അത് ഒരു ബല്റ്റു കൊണ്ട് മുറുക്കിക്കെട്ടിയിരുന്നു; ട്രൗസറിനു പകരം നിക്കറായിരുന്നു; ബൂട്ടുകളിൽ ചെളിയും വൈക്കോലും കട്ടപിടിച്ചിരുന്നു. പൊടി കയറി കറുത്തു കിടക്കുകയായിരുന്നു അയാളുടെ മൂക്കും കണ്ണുകളും. ഇവാൻ ഇവാനിച്ചിനെയും ബർക്കിനേയും അയാൾ പെട്ടെന്നുതന്നെ തിരിച്ചറിഞ്ഞു; അവരെ കണ്ടതിലുള്ള സന്തോഷം അയാളുടെ മുഖത്തു പ്രകടവുമായിരുന്നു.

“വീട്ടിലേക്കു ചെന്നോ,” പുഞ്ചിരിയോടെ അയാൾ പറഞ്ഞു, “ഞാൻ ഇപ്പോൾത്തന്നെ എത്തിയേക്കാം.“

രണ്ടുനിലയുള്ള വലിയൊരു വീടായിരുന്നു അത്. താഴത്തെ നിലയിൽ, കമാനാകൃതിയിൽ വളഞ്ഞ മച്ചുള്ള രണ്ടു മുറികളിലായിരുന്നു അലെഖിന്റെ താമസം; മുമ്പ് അയാളുടെ മാനേജർമാർ താമസിച്ചിരുന്നതാണവിടെ. അധികം സജ്ജീകരണങ്ങളൊന്നുമില്ലാത്ത ആ മുറികൾക്ക് വരകുറൊട്ടിയുടേയും വില കുറഞ്ഞ വോഡ്ക്കയുടേയും കുതിരക്കോപ്പുകളുടേയും മണമായിരുന്നു. വിരുന്നുകാരുണ്ടെങ്കിലല്ലാതെ അയാൾ മുകളിലേക്കു പോവുകതന്നെയില്ല. ഇവാൻ ഇവാനിച്ചിനേയും ബർക്കിനേയും സ്വാഗതം ചെയ്തത് യുവതിയായ ഒരു വേലക്കാരിയാണ്‌; അവളുടെ സൗന്ദര്യം കണ്ടപ്പോൾ അവർ പെട്ടെന്നു നിന്ന് അന്യോന്യമൊന്നു നോക്കിപ്പോയി. 

”“നിങ്ങളെ കണ്ടതിലുള്ള എന്റെ സന്തോഷം പറഞ്ഞറിയിക്കാൻ പറ്റില്ല,” അവരുടെ പിന്നാലെ ഹാളിലേക്കു കയറിക്കൊണ്ട് അലെഖിൻ പറഞ്ഞു. “തീരെ പ്രതീക്ഷിച്ചില്ല!” എന്നിട്ടയാൾ വേലക്കാരിയോടായി പറഞ്ഞു, “പെലാഗെയാ, ഇവർക്കു മാറാനുള്ളതു കൊടുക്കൂ. ഞാനും ഇതൊക്കെയൊന്നു മാറിവരാം; പക്ഷേ അതിനു മുമ്പ് എനിക്കൊന്നു കുളിക്കണം- ഞാൻ കുളിച്ചിട്ടു മാസങ്ങളായെന്നു തോന്നുന്നു! ഇവിടെ ഇതൊക്കെയൊന്നു ശരിയാക്കുന്നതു വരെ നിങ്ങളും കുളിപ്പുരയിലേക്കു പോന്നാലോ?”

പെലാഗെയ, ശാലീനമായ മുഖവും സൗമ്യമായ കണ്ണുകളുമുള്ള ആ സുന്ദരി, സോപ്പും ടൗവ്വലുകളുമായി വന്നു. അലെഖിൻ അതിഥികളുമായി കുളിപ്പുരയിലേക്കു പോവുകയും ചെയ്തു. 

“ശരിയാണ്‌, കുറേ നാളായി ഞാൻ ദേഹത്തു വെള്ളമൊഴിച്ചിട്ട്,“ തുണി മാറിക്കൊണ്ട് അയാൾ പറഞ്ഞു. ”എന്റെ കുളിപ്പുര കൊള്ളാമല്ലേ, അച്ഛൻ പണിയിച്ചതാണ്‌; പറഞ്ഞിട്ടെന്താ, എനിക്കു കുളിക്കാനുള്ള നേരം കിട്ടാറില്ല.“

അയാൾ പടവിലിരുന്നിട്ട് നീണ്ട മുടിയിലും കഴുത്തിലും സോപ്പു തേച്ചു; അയാൾക്കു ചുറ്റുമുള്ള വെള്ളം തവിട്ടുനിറം പകർന്നു.

”അതെ, ഞാൻ പറയുന്നു...“ അയാളുടെ തലയിലേക്ക് അർത്ഥഗർഭമായി നോക്കിക്കൊണ്ട് ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് പറഞ്ഞു.

”കുറേ നാളായി ദേഹത്തു വെള്ളമൊഴിച്ചിട്ട്,“ നാണിച്ചുപോയപോലെ ആവർത്തിച്ചുകൊണ്ട് അലെഖിൻ പിന്നെയും സോപ്പു തേച്ചു; അയാൾക്കു ചുറ്റും വെള്ളം മഷി പോലെ നീലിച്ചു.

ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് പുറത്തേക്കു പോയി ഒച്ചയോടെ വെള്ളത്തിലേക്കെടുത്തുചാടി, ആ മഴയത്തു നീന്താൻ തുടങ്ങി; കൈകൾ വീശിയെറിഞ്ഞുകൊണ്ട് അയാൾ അലയിളക്കി; ആ അലകളിൽ വെള്ളാമ്പല്പ്പൂക്കൾ ഉലഞ്ഞാടി. കുളത്തിന്റെ നേരേ നടുവിലേക്കു നീന്തിച്ചെന്നിട്ട് അയാൾ മുങ്ങാങ്കുഴിയിട്ടു; ഒരു നിമിഷം കഴിഞ്ഞ് മറ്റൊരിടത്തു പൊന്തിയിട്ട് അയാൾ പിന്നെയും നീന്തി. മുങ്ങാങ്കുഴിയിട്ട് കുളത്തിന്റെ അടിത്തട്ടു തൊടാൻ നോക്കുകയായിരുന്നു അയാൾ. ”ദൈവമേ...“ ആഹ്ലാദത്തോടെ അയാൾ ആവർത്തിച്ചു. ”ദൈവമേ...“ മില്ലു വരെയും നീന്തിച്ചെന്നിട്ട് അയാൾ പണിക്കാരോട് എന്തോ സംസാരിച്ചു; എന്നിട്ടയാൾ തിരിച്ചുനീന്തി കുളത്തിന്റെ നടുക്കെത്തി, മഴയും കൊണ്ട് മലർന്നുകിടന്നു. ബർക്കിനും അലെഖിനും വേഷം മാറി പോകാൻ തയ്യാറായിട്ടും അയാൾ നീന്തലും മുങ്ങാങ്കുഴിയിടലും തുടർന്നുകൊണ്ടേയിരുന്നു. 

“ദൈവമേ...” അയാൾ ഉരുവിട്ടുകൊണ്ടിരുന്നു. “തമ്പുരാനേ, കൃപ വേണമേ.” 

“മതിയെടോ!” ബർക്കിൻ അയാളോടായി ഉച്ചത്തിൽ വിളിച്ചുപറഞ്ഞു. 

അവർ തിരിച്ചു വീടിലെത്തി. മുകളിലത്തെ വലിയ സ്വീകരണമുറിയിൽ വിളക്കു കത്തിച്ചുവച്ചപ്പോൾ, ബർക്കിനും ഇവാൻ ഇവാനിച്ചും സില്ക്ക് ഗൗണുകളും ഊഷ്മളമായ വള്ളിച്ചെരുപ്പുകളുമിട്ട് ചാരുകസേരകളിൽ ഇരുന്നുകഴിഞ്ഞപ്പോൾ, കുളി കഴിഞ്ഞ്, മുടിയും കോതി അലെഖിൻ മുറിക്കുള്ളിൽ ചാലിടാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ (ഊഷ്മളതയും വൃത്തിയും ഉണങ്ങിയ ഉടുപ്പും ഭാരം കുറഞ്ഞ ചെരുപ്പും തീർച്ചയായും അയാൾ ആസ്വദിക്കുന്നുണ്ടാവണം), സുന്ദരിയായ പെലാഗയ പരവതാനിയിലൂടെ മൃദുപദങ്ങൾ വച്ചുവന്ന് ചായയും ജാമും നിറച്ച ട്രേ കൊണ്ടുവച്ചപ്പോൾ- അപ്പോഴാണ്‌ ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് തന്റെ കഥയ്ക്കു തുടക്കമിടുന്നത്; ബർക്കിനും അലെഖിനും മാത്രമല്ല, ഗില്റ്റ് ഫ്രെയിമുകൾക്കുള്ളിലിരുന്ന് ശാന്തവും കർക്കശവുമായ നോട്ടമയക്കുന്ന  പ്രായമായവരും ചെറുപ്പക്കാരുമായ ആ പ്രഭ്വികളും ഓഫീസർമാരും കൂടി അതിനു കേൾവിക്കാരാണെന്നു തോന്നി. 

“ഞങ്ങൾ രണ്ടു സഹോദരങ്ങളാണ്‌,” അയാൾ തുടങ്ങി. “ഞാൻ ഇവാൻ ഇവാനിച്ച്, പിന്നെ എന്നെക്കാൾ രണ്ടു വയസ്സ് ഇളപ്പമുള്ള നിക്കോളായ് ഇവാനിച്ച്. ഞാൻ പഠിച്ച് ഒരു മൃഗഡോക്ടറായി; നിക്കോളായ് ആവട്ടെ, പത്തൊമ്പതാം വയസ്സു മുതലേ ഒരു സർക്കാരോഫീസിൽ ജോലിക്കു കയറിയിരുന്നു. ഞങ്ങളുടെ അച്ഛൻ, ചിംഷ-ഹിമലയ്സ്കി ഒരു കാന്റണിസ്റ്റായിരുന്നു;* എന്നാൽ സർവ്വീസിൽ അദ്ദേഹത്തിന്‌ ഓഫീസറായി കയറ്റം കിട്ടിയതിനാൽ പ്രഭുപദവിയും ഒരു ചെറിയ എസ്റ്റേറ്റും ഞങ്ങൾക്കു പാരമ്പര്യാവകാശമായി ലഭിച്ചിരുന്നു. അച്ഛന്റെ മരണശേഷം കടങ്ങൾ തീർക്കാനായി എസ്റ്റേറ്റ് വില്ക്കേണ്ടിവന്നു; എന്നാലെന്താ, നാട്ടുമ്പുറത്തിന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിലായിരുന്നു ഞങ്ങളുടെ കുട്ടിക്കാലം. ഗ്രാമത്തിലെ മറ്റേതു കുട്ടികളേയും പോലെ ഞങ്ങളും രാത്രിയും പകലുമില്ലാതെ പാടത്തും കാട്ടിലും ചുറ്റിനടന്നു, കുതിരകളെ മേയ്ച്ചു, മീൻ പിടിച്ചു, മരത്തിന്റെ തൊലിയുരിച്ചു, അങ്ങനെ പലതും ചെയ്തു...ജിവിതത്തിൽ ഒരിക്കലെങ്കിലും ഒരു പരലിനെ പിടിക്കുകയോ തെളിഞ്ഞ ശരലക്കാലരാത്രികളിൽ കരിങ്കിളികൾ തന്റെ ഗ്രാമത്തിനു മുകളിലൂടെ ദേശാന്തരഗമനം നടത്തുന്നതു കണ്ടുനില്ക്കുകയോ ചെയ്തിട്ടുള്ള ഏതൊരാൾക്കും പിന്നെ നഗരജീവിതം സാദ്ധ്യമാകില്ല എന്നറിയാമല്ലോ. തന്റെ മരണദിവസം വരെയും  അയാളുടെ മനസ്സ് ഗ്രാമത്തിലെ ജീവിതത്തിലേക്കോടിപ്പൊയ്ക്കൊണ്ടിരിക്കും. എന്റെ അനുജൻ ഓഫീസിൽക്കിടന്നു വാടുകയായിരുന്നു. വർഷങ്ങൾ കടന്നുപോവുകയായിരുന്നു; അവൻ അതേയിടത്തിരിക്കുകയാണ്‌, അതേ കടലാസ്സുകൾ നോക്കുകയാണ്‌, അതേ കാര്യം തന്നെ ചിന്തിക്കുകയുമാണ്‌- എങ്ങനെ ഗ്രാമത്തിൽ ചെന്നുപറ്റും? ആ മോഹം പതിയെപ്പതിയെ ഒരാഗ്രഹത്തിന്റെ രൂപം പൂണ്ടു: നാട്ടുമ്പുറത്തെവിടെയെങ്കിലും , ഒരു പുഴയുടെയോ തടാകത്തിന്റെയോ കരയിൽ, നല്ലൊരു ചെറിയ എസ്റ്റേറ്റ് വാങ്ങുക. 

“ഒതുങ്ങിയ, സഹായിക്കാൻ മനസ്സുള്ള ഒരു പ്രകൃതമായിരുന്നു അവന്‌; എനിക്കവനെ ഇഷ്ടവുമായിരുന്നു. പക്ഷേ ശേഷിച്ച ജീവിതം ഒരു നാട്ടുമ്പുറത്ത് അടച്ചുപൂട്ടിക്കഴിയാനുള്ള അവന്റെ ആഗ്രഹത്തോട് ഒരനുഭാവവും എനിക്കു തോന്നിയില്ല. ആറടി മണ്ണേ മനുഷ്യനു വേണ്ടൂ എന്നു പറയുന്നതൊക്കെ ശരിതന്നെ; പക്ഷേ ആറടി മണ്ണു മതിയാകുന്നത് ശവത്തിനാണ്‌, ജീവനുള്ള മനുഷ്യനല്ല. അതുപോലെ, പഠിച്ച കൂട്ടർക്ക് മണ്ണിലിറങ്ങാനും ഗ്രാമത്തിലെ ഏതെങ്കിലും എസ്റ്റേറ്റിൽ പോയി താമസമാക്കാനും തോന്നിയാൽ അതു നല്ലതാണെന്ന ഒരു ചിന്തയും പൊതുവേയുണ്ടല്ലോ. പക്ഷേ വാസ്തവം പറഞ്ഞാൽ, ഈ എസ്റ്റേറ്റും അതേ ആറടി മണ്ണു തന്നെ. നഗരം വിട്ട്, ജീവിതത്തിലെ സമരങ്ങളും ആരവങ്ങളും വിട്ട് നിങ്ങൾ പറയുന്ന ഈ ഗ്രാമത്തിലേക്കു പോയി ഒളിച്ചുകഴിയുന്നത് ജീവിതമല്ല, അത് സ്വാർത്ഥതയാണ്‌, അലസതയാണ്‌, ഒരുതരം സന്ന്യാസമാണ്‌, ആത്മീയതയില്ലാത്ത സന്ന്യാസം. മനുഷ്യനാവശ്യം ആറടി മണ്ണല്ല, നാട്ടുമ്പുറത്തെ ഒരെസ്റ്റേറ്റല്ല, ഭൂമി മുഴുവനുമാണ്‌, പ്രകൃതി മുഴുവനുമാണ്‌; അവിടെയാണ്‌ അവനു തന്റെ ആത്മാവിന്റെ എല്ലാ ഗുണങ്ങളും സാദ്ധ്യതകളും സ്വാതന്ത്ര്യത്തോടെ ആവിഷ്കരിക്കാനാവുക.

”എന്റെ അനുജൻ നിക്കോളായ് ഓഫീസിലിരുന്നു സ്വപ്നം കണ്ടു, തന്റെ പറമ്പിലെ കാബേജ് കൊണ്ട് സൂപ്പു വച്ചു കഴിക്കുന്നത് (അതിന്റെ ഹൃദ്യഗന്ധം വീട്ടിനുള്ളിലങ്ങനെ തങ്ങിനില്ക്കുകയായിരിക്കും), പുൽത്തട്ടിലിരുന്ന് ആഹാരം കഴിക്കുന്നത്, വെയിലും കൊണ്ടു കിടന്നുറങ്ങുന്നത്, ഗെയ്റ്റിനു പുറത്ത് ഒരു ബഞ്ചുമെടുത്തിട്ട് കാടും പാടവും നോക്കി മണിക്കൂറുകളിരിക്കുന്നത്. കൃഷിയെക്കുറിച്ചുള്ള പുസ്തകങ്ങളും കലണ്ടറുകളിലെ ജ്ഞാനസൂക്തങ്ങളുമായിരുന്നു അവന്റെ ജീവിതാനന്ദം, അവനിഷ്ടപ്പെട്ട ആത്മീയഭക്ഷണം. പത്രങ്ങൾ വായിക്കാനും അവനിഷ്ടമായിരുന്നു; അതു പക്ഷേ, വസ്തുവില്പനയെക്കുറിച്ചുള്ള പരസ്യങ്ങൾ നോക്കാൻ മാത്രമായിരുന്നു: വീടും പുഴയും തോട്ടവും മില്ലും മില്ലിന്റെ കുളവുമുള്ള ഇത്രയേക്കർ കൃഷിഭൂമിയും പുൽപ്രദേശവും വില്ക്കാനുണ്ട് എന്ന മട്ടിലുള്ള പരസ്യങ്ങൾ. ഉദ്യാനവഴികൾ, പൂക്കൾ, പഴങ്ങൾ, കിളിക്കൂടുകൾ, കുളത്തിലെ മീനുകൾ-  ഇമ്മാതിരി സംഗതികളൊക്കെയായിരുന്നു അവന്റെ സങ്കല്പങ്ങൾ. ഏതു പരസ്യമാണോ കണ്മുന്നിൽ വരുന്നത്, അതിനനുസരിച്ച് ഈ സങ്കല്പചിത്രങ്ങൾ മാറിക്കൊണ്ടുമിരുന്നു; എന്നാൽ എന്തു കാരണം കൊണ്ടോ, ഒന്നൊഴിയാതെല്ലാറ്റിലുമുണ്ടായിരുന്നു, നെല്ലിക്കകളുടെ സാന്നിദ്ധ്യം. നെല്ലിക്കകൾ ഇല്ലാത്ത ഏതെങ്കിലുമൊരു നാട്ടിടം, കാവ്യാത്മകമായ ഏതെങ്കിലും ഇടം അവനു സങ്കല്പിക്കാൻ പറ്റില്ലായിരുന്നു. 

“ ‘ഗ്രാമത്തിലെ ജീവിതത്തിന്‌ അതിന്റേതായ ചില സൗകര്യങ്ങളുമുണ്ട്,’ അവൻ പറയാറുണ്ടായിരുന്നു, ‘നിങ്ങൾ മട്ടുപ്പാവിലിരുന്നു ചായ കുടിക്കുമ്പോൾ താഴെ കുളത്തിൽ നിങ്ങളുടെ താറാവുകൾ നീന്തിനടക്കുന്നുണ്ടാവും, എങ്ങുമുണ്ടാവും ഹൃദ്യമായ ഒരു സുഗന്ധം...പിന്നെ, പിന്നെ നെല്ലിമരങ്ങൾ വളർന്നുവരികയുമാണ്‌.‘

“തന്റെ എസ്റ്റേറ്റിന്റെ പ്ലാൻ അവൻ വരച്ചുനോക്കാറുണ്ട്; ഓരോ തവണയും കൃത്യമായും അതിങ്ങനെയായിരിക്കും: 1. മാളിക, 2. വേലക്കാരുടെ പാർപ്പിടം, 3. അടുക്കളത്തോട്ടം, 4. നെല്ലിമരങ്ങൾ. വളരെ അരിഷ്ടിച്ചാണ്‌ അവൻ ജീവിച്ചത്; കുറച്ചേ കഴിച്ചുള്ളു, കുറച്ചേ കുടിച്ചുള്ളു, കിട്ടുന്നതെടുത്തു ദേഹത്തിടും, യാചകരെപ്പോലെ; മിച്ചം പിടിക്കുന്ന ഓരോ ചില്ലിക്കാശും നേരേ ബാങ്കിൽ കൊണ്ടിടുകയും ചെയ്യും. അവന്റെ പിശുക്കെന്നു പറഞ്ഞാൽ സഹിക്കാൻ പറ്റാത്ത പിശുക്കായിരുന്നു. അവനെ കാണുന്നതുതന്നെ വേദനാജനകമായിരുന്നു എനിക്ക്; അതിനാൽ വിശേഷാവസരങ്ങളിൽ ഞാനവന്‌ എന്തെങ്കിലുമൊക്കെ കൊടുക്കാറുണ്ടായിരുന്നു; അതും അവൻ ബാങ്കിൽ കൊണ്ടിടും. ഒരാളുടെ തലയിൽ ഒരു ചിന്ത കയറിക്കൂടിയാൽ അതിൽ പിന്നൊന്നും ചെയ്യാനില്ല. 

“വർഷങ്ങൾ കടന്നുപോയി; അവനു പിന്നെ മറ്റൊരു പ്രവിശ്യയിലേക്കു മാറ്റമായി; അപ്പോഴുമവൻ പത്രപ്പരസ്യങ്ങൾ നോക്കിക്കൊണ്ടിരുന്നു, അപ്പോഴുമവൻ കിട്ടുന്നതെല്ലാം സമ്പാദിക്കുകയും ചെയ്തുകൊണ്ടിരുന്നു. പിന്നെ ഞാൻ കേട്ടത് അവന്റെ വിവാഹം കഴിഞ്ഞു എന്നാണ്‌. ഗ്രാമത്തിൽ നെല്ലിമരങ്ങളുള്ള ഒരു സ്ഥലം വാങ്ങാനായി അവൻ പ്രായം ചെന്ന, കാണാൻ ഭംഗിയില്ലാത്ത ഒരു വിധവയെ വിവാഹം ചെയ്യുകയായിരുന്നു; തനിക്കൊരു വികാരവും തോന്നാത്ത ആ സ്ത്രീയെ അവൻ ഭാര്യയാക്കിയത് അവരുടെ കയ്യിൽ കുറച്ചു പണമുണ്ടായിരുന്നു എന്ന കാരണം കൊണ്ടു മാത്രമാണ്‌. അർദ്ധപട്ടിണിയ്ക്കിട്ട് അവൻ ആ സ്ത്രീയുടെ ജീവിതവും ദുരിതത്തിലാക്കി; അവരുടെ സമ്പാദ്യവും അവൻ തന്റെ പേരിൽ ബാങ്കിൽ നിക്ഷേപിക്കുകയും ചെയ്തു. അവർ ആദ്യം വിവാഹം കഴിച്ചത് ഒരു പോസ്റ്റ്മാസ്റ്ററെ ആയിരുന്നു; കേക്കുകളും വൈനുകളുമായിരുന്നു അവർക്കു പരിചയം; ഈ രണ്ടാം കെട്ടിലാകട്ടെ, വയറു നിറയാൻ ഉണക്കറൊട്ടി പോലും അവർക്കു കിട്ടിയിരുന്നില്ല. ഇങ്ങനെയൊരു ജീവിതമായപ്പോൾ അവരുടെ ആരോഗ്യം ക്രമേണ ക്ഷയിച്ചുതുടങ്ങി; മൂന്നുകൊല്ലം കഴിഞ്ഞപ്പോൾ അവർ തന്റെ സ്രഷ്ടാവിന്റെ സമീപത്തേക്കു മടങ്ങിപ്പോവുകയും ചെയ്തു. അവരുടെ മരണത്തിനുത്തരവാദി താനാണെന്ന ചിന്ത ഒരു നിമിഷം പോലും അവന്റെ മനസ്സിൽ കടന്നുവന്നില്ലെന്നും പറയണമല്ലോ. പണം വോഡ്ക പോലെയാണ്‌; മനുഷ്യനെക്കൊണ്ട് അതിവിചിത്രമായ കാര്യങ്ങളതു ചെയ്യിക്കും. ഞങ്ങളുടെ പട്ടണത്തിൽ ഒരു വ്യാപാരി മരിക്കാൻ കിടക്കുകയാണ്‌. മരിക്കുന്നതിനു മുമ്പ് തനിക്കൊരു പാത്രം തേൻ വേണമെന്ന് അയാൾ പറഞ്ഞു; എന്നിട്ടയാൾ അതു പുരട്ടി തന്റെ സകല നോട്ടുകളും ലോട്ടറിട്ടിക്കറ്റുകളും തിന്നുതീർത്തു: മറ്റാർക്കുമതു കിട്ടരുതല്ലോ! പിന്നൊരിക്കൽ ഏതോ റയിൽവേസ്റ്റേഷനിൽ കാലികളെ പരിശോധിക്കുകയായിരുന്നു ഞാൻ; ഈ സമയത്ത് ഒരു കാലിക്കച്ചവടക്കാരന്റെ കാൽ തീവണ്ടിയെഞ്ചിനടിയിൽ പെട്ട് രണ്ടായി മുറിഞ്ഞു. ഞങ്ങൾ അയാളെ അടുത്തുള്ള ആശുപത്രിയിലേക്കു കൊണ്ടുപോയി. ചോര കുത്തിയൊലിച്ചൊഴുകുകയായിരുന്നു; അതു കണ്ടുനില്ക്കാൻ പറ്റില്ല; അയാൾ പക്ഷേ, തന്റെ മുറിഞ്ഞുപോയ കാൽ എവിടെ, എവിടെ എന്നു ചോദിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയായിരുന്നു. അറ്റുപോയ കാലിന്റെ ബൂട്ടിൽ അയാൾ ഇരുപതു റൂബിൾ തിരുകിവച്ചിരുന്നു; അതു നഷ്ടപ്പെടുമോ എന്നായിരുന്നു അയാളുടെ ആധി.“

”ഇത് വേറൊരു നാടകത്തിൽ നിന്നുള്ള രംഗമാണല്ലോ,“ ബർക്കിൻ പറഞ്ഞു.

”ഭാര്യ മരിച്ചതിനു ശേഷം,“ അരമിനുട്ട് ഒന്നാലോചിച്ചിരുന്നതില്പിന്നെ ഇവാൻ കഥ തുടർന്നു, ”എന്റെ അനുജൻ ഒരെസ്റ്റേറ്റ് നോക്കി നടക്കാൻ തുടങ്ങി. ശരി തന്നെ, അഞ്ചുകൊല്ലം നോക്കിനടന്നതിനു ശേഷം നാമെടുക്കുന്ന തീരുമാനം അമ്പേ തെറ്റിയെന്നും നമ്മുടെ സങ്കല്പത്തിലേയില്ലാത്തതൊന്നാണ്‌ നമ്മുടെ കയ്യിലിരിക്കുന്നതെന്നും വരാം. അതെന്തായാലും അനുജൻ നിക്കോളായ് വായ്പയെടുത്ത് ഒരു ദല്ലാൾ വഴി മുന്നൂറേക്കറുള്ള ഒരെസ്റ്റേറ്റു വാങ്ങി; അതിൽ ഇപ്പറഞ്ഞ മാളികയും വേലക്കാരുടെ പാർപ്പിടവും ഒരു പൂന്തോട്ടവുമുണ്ടായിരുന്നു; എന്നാൽ പഴത്തോട്ടമോ നെല്ലിമരങ്ങളോ താറാവുകൾ നീന്തുന്ന കുളമോ ഇല്ല; ഒരു പുഴയുള്ളതിലെ വെള്ളത്തിന്‌ കാപ്പിയുടെ നിറമായിരുന്നു; കാരണം, അതിന്റെ ഒരു കരയ്ക്ക് ഒരു ഇഷ്ടികച്ചൂളയും മറ്റേ കരയ്ക്ക് എല്ലുപൊടിയുണ്ടാക്കുന്ന ഫാക്ടറിയുമായിരുന്നു. പക്ഷേ എന്റെ അനുജൻ നിക്കോളായ് അതും പറഞ്ഞ് കരഞ്ഞിരിക്കാനൊന്നും പോയില്ല; അവൻ ഇരുപത് നെല്ലിത്തൈകൾ വരുത്തി നട്ടു; എന്നിട്ടൊരു ജന്മിയെപ്പോലെ ജീവിതമാരംഭിച്ചു.

“കഴിഞ്ഞ കൊല്ലം ഞാൻ അവനെക്കാണാൻ പോയിരുന്നു; എന്തൊക്കെയാണ് പരിപാടി എന്നറിയണമല്ലോ. കത്തുകളിൽ അവൻ തന്റെ എസ്റ്റേറ്റിന്റെ പേരെഴുതിയിരുന്നത് ‘ചുംബാരോക്ലോവ് പറമ്പ്’ എന്നായിരുന്നു; ‘ഹിമലയ്സകി’ എന്നും പറയും. ഒരു ദിവസം ഉച്ച തിരിഞ്ഞപ്പോൾ ഞാൻ ഈ ‘ഹിമലയ്സ്കി’യിൽ എത്തിച്ചേർന്നു. കുഴികളും വേലികളും വരമ്പുകൾ ഫെർ മരങ്ങളുമാണെങ്ങും- വീട്ടുമുറ്റത്തേക്ക് എങ്ങനെയെത്തുമെന്നോ കുതിരയെ എവിടെക്കെട്ടുമെന്നോ ഒരു പിടിയും കിട്ടുന്നില്ല. ഞാൻ വീടിന്റെ ഭാഗത്തേക്കു നടന്നു; മുൻവശത്ത് ഒരു തടിയൻ നായ കിടപ്പുണ്ടായിരുന്നു- കണ്ടാലൊരു പന്നിയെപ്പോലെ; അവന്‌ കുരയ്ക്കാൻ ആഗ്രഹമുണ്ടെന്നും എന്നാൽ മടി കാരണം കുരയ്ക്കാതിരിക്കുകയാണെന്നും തോന്നി. അടുക്കളയിൽ നിന്നിറങ്ങിവന്ന പാചകക്കാരി (അവരെയും കാണാൻ തടിച്ച് ഒരു പന്നിയെപ്പോലെതന്നെ, കാലിൽ ചെരുപ്പുമില്ല) യജമാനൻ ഉച്ചമയക്കത്തിലാണെന്നറിയിച്ചു. ഞാൻ എന്റെ അനുജന്റെ മുറിയിലേക്കു കയറിച്ചെന്നു; അവൻ മുട്ടു വരെ പുതപ്പു വലിച്ചിട്ട് കട്ടിലിൽ ഇരിക്കുകയായിരുന്നു. അവന്‌ പ്രായം തോന്നിച്ചിരുന്നു, തടിച്ച് ചീർത്തിട്ടുമുണ്ട്; കവിളുകളും മൂക്കും ചുണ്ടുകളും പുറത്തേക്കുന്തിനിന്നിരുന്നു. ഞാനോർത്തു, ഏതു നിമിഷവും അവൻ അമറിയേക്കാം, ഒരു പന്നിയെപ്പോലെ.

“ഞങ്ങൾ സന്തോഷത്തോടെ കെട്ടിപ്പിടിച്ചു; ഒരിക്കൽ ചെറുപ്പമായിരുന്ന ഞങ്ങൾക്കിപ്പോൾ തല നരച്ചിരിക്കുന്നു എന്നതോർത്ത് ഞങ്ങൾ കണ്ണീരു വാർക്കുകയും ചെയ്തു. അവൻ എഴുന്നേറ്റ് വേഷം മാറ്റി, എന്നെ എസ്റ്റേറ്റ് ചുറ്റിനടന്നു കാണാനായി കൊണ്ടുപോയി.

” ‘അതിരിക്കട്ടെ, എങ്ങനെയൊക്കെയാണ്‌ കാര്യങ്ങൾ?’ ഞാൻ ചോദിച്ചു. 

“ ‘ഓ, അതൊന്നും കുഴപ്പമില്ല; ദൈവാനുഗ്രഹം കൊണ്ട് ഞാൻ നന്നായി ജീവിക്കുന്നു.’

“അവനിപ്പോൾ പണ്ടത്തെ ആത്മവിശ്വാസമില്ലാത്ത പാവം സർക്കാർ ഗുമസ്തനല്ല, ശരിക്കുമൊരു ജന്മിയാണ്‌, ഒരു പ്രഭു. അവൻ ഇവിടവുമായി പൊരുത്തമായിരിക്കുന്നു, അവനിതു മതിയെന്നായിരിക്കുന്നു, അവൻ ഈ ജീവിതം ആസ്വദിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അവൻ വേണ്ടതിലധികം ആഹാരം കഴിക്കുന്നുണ്ട്, കുളിയുണ്ട്, നന്നായി തടിച്ചിട്ടുമുണ്ട്. ഡിസ്ട്രിക്റ്റ് കൗൺസിലിനും രണ്ടു ഫാക്ടറികൾക്കുമെതിരെ അവൻ ഇപ്പോഴേ കേസു കൊടുത്തു കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. നാട്ടുകാർ തന്നെ ‘അവിടുന്നേ’ എന്നു വിളിച്ചില്ലെങ്കിൽ അവനു വലിയ നീരസം തോന്നുമെന്ന നിലയുമായിരിക്കുന്നു. അവൻ തന്റെ ആത്മീയാരോഗ്യത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ നന്നായിത്തന്നെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു; മാന്യവ്യക്തിയായതിനാൽ അതു വേണ്ടതുമായിരുന്നല്ലോ. പുണ്യകർമ്മങ്ങൾ ചെയ്തിരുന്നത് ആരും കാണാതെയല്ല, നാലാൾ കാണട്ടെ എന്നുവച്ചുതന്നെയായിരുന്നു. എന്തൊക്കെയായിരുന്നു ആ സല്പ്രവൃത്തികൾ? ഏതു രോഗത്തിനുമുള്ള മരുന്നായി ഗ്രാമവാസികൾക്ക് സോഡയും ആവണക്കെണ്ണയും കൊടുക്കുക, തന്റെ പേരുകാരനായ വിശുദ്ധന്റെ തിരുനാളിൽ പള്ളിയിൽ വിശേഷാൽ പൂജ കഴിക്കുക, എന്നിട്ടന്ന് നാട്ടുകാർക്കെല്ലാം വോഡ്ക കൊടുക്കുക. ഹൊ, എത്ര ഭീകരമാണെന്നോ, ഈ വോഡ്കാദാനം! ഇന്ന് നമ്മുടെ പൊണ്ണത്തടിയനായ ജന്മി നാട്ടുകാരെ കോടതി കയറ്റുന്നു, തന്റെ എസ്റ്റേറ്റിൽ അവരുടെ കാലികൾ കയറി മേഞ്ഞതിന്‌; എന്നിട്ടടുത്ത ദിവസം, തിരുനാളിന്‌, അവർക്ക് വോഡ്ക്ക സപ്പ്ലൈ ചെയ്യുകയും! അവർ അതും കുടിച്ച് കുന്തം മറിഞ്ഞ് ആർത്തട്ടഹസിക്കുകയും അയാളുടെ മുന്നിൽ സാഷ്ടാംഗനമസ്കാരം നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഭേദപ്പെട്ട ജീവിതസാഹചര്യം, നല്ല ഭക്ഷണം, ആലസ്യം- ഇതെല്ലാം കൂടി നമ്മൾ റഷ്യാക്കാരെ വല്ലാതെ പൊങ്ങച്ചക്കാരാക്കിയിരിക്കുന്നു. ഓഫീസിൽ ജോലി ചെയ്തിരുന്ന കാലത്ത് നിക്കോളായ് ഇവാനിച്ചിന്‌ സ്വന്തം അഭിപ്രായങ്ങൾ തന്നോടുതന്നെ പറയുന്നതിനു പോലും പേടിയായിരുന്നു; ഇന്നയാൾ നിത്യസത്യങ്ങളല്ലാതൊന്നും ഉരുവിടാറില്ല; അതും ഒരു മന്ത്രിയുടെ സ്വരത്തിലും! ‘വിദ്യാഭ്യാസം അത്യാവശ്യം തന്നെ; എന്നാൽ സാധാരണക്കാർക്ക് അതിനുള്ള കാലമായിട്ടില്ല.’ ‘ശാരീരികദണ്ഡനം പൊതുവേ പറഞ്ഞാൽ മോശമാണ്‌; എന്നാൽ ചില സാഹചര്യങ്ങളിൽ ഫലപ്രദവും അനിവാര്യവുമാണത്.’

“ ‘എനിക്ക് ആളുകളെ അറിയാം, അവരോട് എങ്ങനെ പെരുമാറണമെന്നും അറിയാം,’ അവൻ പറഞ്ഞു. ‘ആളുകൾക്ക് എന്നെ ഇഷ്ടമാണ്‌. ഞാനൊന്നു വിരൽ ഞൊടിച്ചാൽ മതി, എനിക്കു വേണ്ടി അവരെന്തും ചെയ്യും.’

“ഇതെല്ലാം അവൻ പറഞ്ഞത് സാമർത്ഥ്യവും അനുകമ്പയും നിറഞ്ഞ ഒരു പുഞ്ചിരിയോടെയായിരുന്നുവെന്നും നിങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കണം. ഇരുപതു വട്ടമെങ്കിലും അവൻ ആവർത്തിക്കും: ‘പ്രഭുവർഗ്ഗത്തിൽ പെട്ട ഞങ്ങൾ,’ ‘ഞാനൊരു മാന്യകുടുംബത്തിൽ പെട്ടതായതിനാൽ’- ഞങ്ങളുടെ മുത്തശ്ശൻ ഒരു പാടത്തുപണിക്കാരനായിരുന്നുവെന്നും അച്ഛൻ വെറുമൊരു പട്ടാളക്കാരനായിരുന്നുവെന്നും അവൻ മറന്നുപോയിരിക്കുന്നു. ചിംഷ-ഹിമലയ്സ്കി എന്ന ഒട്ടും ചേർച്ചയില്ലാത്ത കുടുംബപ്പേരു പോലും അവന്റെ കാതുകൾക്കിപ്പോൾ സംഗീതാത്മകവും കുലീനവും ഹൃദ്യവുമായി മാറിക്കഴിഞ്ഞു.

“അതുപോകട്ടെ, അവനെക്കുറിച്ചല്ല, എന്നെക്കുറിച്ചാണ്‌ എനിക്കു പറയാനുള്ളത്. അവന്റെ എസ്റ്റേറ്റിൽ ഞാനുണ്ടായിരുന്ന കുറച്ചു മണിക്കൂറുകൾ കൊണ്ട് എനിക്കുണ്ടായ മാറ്റത്തെക്കുറിച്ചു ഞാൻ പറയാം. വൈകിട്ടു ഞങ്ങൾ ചായ കുടിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾ വേലക്കാരി ഒരു പാത്രം നിറയെ നെല്ലിക്ക  മുന്നിൽ കൊണ്ടുവച്ചു. പുറമേ നിന്നു വാങ്ങിയതല്ല, അവന്റെ സ്വന്തം മരങ്ങളിൽ നിന്നുണ്ടായത്, നട്ടതില്പിന്നെ ആദ്യമായി കായ്ച്ചതും. നിക്കോളായ് ഇവാനിച്ചിനു ചിരി വന്നു; കണ്ണുകളിൽ നനവോടെ ഒരു നിമിഷമവൻ ഒന്നും മിണ്ടാതെ അതിൽത്തന്നെ നോക്കിയിരുന്നു- ഉൾത്തിക്കു കാരണം അവനു വാക്കുകൾ പുറത്തേക്കു വന്നില്ല. പിന്നെ, ഒരു നെല്ലിക്കയെടുത്തു വായിലിട്ട്, താൻ ഏറെനാളായി മോഹിച്ചുനടന്ന ഒരു കളിപ്പാട്ടം കയ്യിൽ കിട്ടിയ കുട്ടിയുടെ വിജയാഹ്ലാദത്തോടെ എന്നെ ഒന്നു നോക്കിയിട്ടു പറഞ്ഞു: 

“ ‘എന്തൊരു സ്വാദ്!’

”ആർത്തിയോടെ ഓരോ നെല്ലിക്കയുമെടുത്തു വായിലിട്ടുകൊണ്ട് അവൻ ആവർത്തിച്ചു:

“ ‘ആഹാ, എന്തൊരു സ്വാദ്! കഴിച്ചുനോക്കൂ.’

”അവയ്ക്കു വല്ലാത്ത കടുപ്പവും പുളിപ്പുമായിരുന്നു. എന്നാൽ പുഷ്കിൻ പറഞ്ഞപോലെ, ഒരു കൂമ്പാരം സത്യങ്ങളെക്കാൾ നമുക്കു പ്രിയം നമ്മെ സന്തോഷിപ്പിക്കുന്ന ഒരു വ്യാമോഹമാണല്ലോ. ഞാൻ കണ്ടത് സന്തോഷവാനായ ഒരു മനുഷ്യനെയാണ്‌; താൻ താലോലിച്ചുനടന്ന സ്വപ്നങ്ങൾ യാഥാർത്ഥ്യമായിക്കിട്ടിയ ഒരാൾ, തന്റെ ജീവിതോദ്ദേശ്യം സാക്ഷാല്ക്കരിച്ച ഒരാൾ, താനാഗ്രഹിച്ചതു കിട്ടിയ ഒരാൾ, തന്റെ വിധിയിലും തന്നിലും തൃപ്തനായ ഒരാൾ. മനുഷ്യന്റെ സന്തോഷത്തെക്കുറിച്ചുള്ള എന്റെ ചിന്തകൾ എക്കാലവും എന്തുകൊണ്ടോ ഒരു ശോകച്ഛായ കലർന്നതായിരുന്നു; എന്നാൽ ഇപ്പോൾ സന്തോഷവാനായ ഈ മനുഷ്യനെ കാൺകെ ഹതാശമെന്നു പറയാവുന്ന ഒരു വികാരത്തിനു കീഴ്പ്പെടുകയായിരുന്നു ഞാൻ. രാത്രിയിലാണ്‌ അതെന്നെ വല്ലാതെ തളർത്തിയതും. എന്റെ സഹോദരന്റെ തൊട്ടടുത്ത മുറിയിലാണ്‌ എനിക്കു കിടക്ക വിരിച്ചിരുന്നത്; അവൻ ഉറങ്ങാതെ കിടക്കുകയായിരുന്നു; അവൻ ഇടയ്ക്കിടെ എഴുന്നേറ്റ് പാത്രത്തിൽ നിന്ന് ഒരു നെല്ലിക്കയെടുത്തു കഴിക്കുന്നത് എനിക്കു കേൾക്കാമായിരുന്നു. ഞാൻ ഓർത്തു: സംതൃപ്തരായ, സന്തുഷ്ടരായ എത്രയോ പേർ ലോകത്തുണ്ട്! എത്ര പ്രബലമായ ഒരു ശക്തിയാണവർ! ഈ ജീവിതത്തെ ഒന്നു നോക്കുക: ബലവാന്മാരുടെ ധാർഷ്ട്യവും ആലസ്യവും, ബലഹീനരുടെ അജ്ഞതയും മൃഗസമാനമായ മൂഢതയും; പറയാൻ പറ്റാത്ത ദാരിദ്ര്യമാണെവിടെയും; ആൾത്തിരക്ക്, ജീർണ്ണത, മദ്യപാനം, ആത്മവഞ്ചന, നുണകൾ...എന്നാലും എല്ലാ വീടുകളിലും തെരുവുകളിലും സ്വസ്ഥതയാണ്‌, സമാധാനമാണ്‌. അമ്പതിനായിരം ആളുകളുള്ള ഒരു പട്ടണത്തിൽ ഒരാളു പോലുമില്ല ഒച്ച ഉയർത്തി ഒന്നു പ്രതിഷേധിക്കാൻ; മാർക്കറ്റിൽ പോയി ഭക്ഷണം വാങ്ങുന്ന, പകൽ ആഹാരം കഴിക്കുന്ന, രാത്രിയിൽ ഉറക്കത്തിലാവുന്ന, തങ്ങളുടെ അസംബന്ധങ്ങളും പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന, കല്യാണം കഴിക്കുന്ന, വൃദ്ധരാവുന്ന, തങ്ങളുടെ ഉറ്റവരെ സംതൃപ്തമായ ഒരു ഭാവത്തോടെ ശവപ്പറമ്പിലേക്കെടുക്കുന്ന മനുഷ്യരെ നാം കാണുന്നു. എന്നാൽ യാതന അനുഭവിക്കുന്നവരെ നാം കാണുകയോ കേൾക്കുകയോ ചെയ്യുന്നില്ല; യഥാർത്ഥമായ ജീവിതദുരന്തങ്ങൾ മറ്റെവിടെയോ ആണ്‌ അരങ്ങേറുന്നത്. ഒരനക്കവും നിങ്ങൾ കാണുന്നില്ല, ഒരു ശബ്ദവും നിങ്ങൾ കേൾക്കുന്നില്ല; ആകെയൊരു പ്രതിഷേധമുയരുന്നത് സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളിൽ നിന്നു മാത്രമാണ്‌: അവയ്ക്കു നാവുമില്ല- ഭ്രാന്തുപിടിച്ചവർ ഇത്ര, കുടിച്ചുതീർത്ത മദ്യക്കുപ്പികൾ ഇത്ര, പോഷകാഹാരമില്ലതെ മരിച്ച കുട്ടികൾ ഇത്ര. ആളുകൾക്കു വേണ്ടതും ഇമ്മാതിരിയൊരു വ്യവസ്ഥിതി തന്നെ. സന്തുഷ്ടർ സംതൃപ്തിയനുഭവിക്കുന്നത് അസന്തുഷ്ടർ ഒരക്ഷരം മിണ്ടാതെ തങ്ങളുടെ ഭാരം പേറി നടക്കുന്നു എന്നതുകൊണ്ടാണെന്നത് സ്പഷ്ടവുമാണ്‌; അവരുടെ നിശ്ശബ്ദതയില്ലാതെ സന്തോഷം സാദ്ധ്യമാകുമായിരുന്നില്ല. പൊതുവായ ഒരു മോഹനിദ്രയാണത്. സംതൃപ്തനും സന്തുഷ്ടനുമായ ഓരോ മനുഷ്യന്റെയും വാതില്ക്കൽ ഒരാൾ ചുറ്റികയുമായി നില്ക്കേണ്ടതാണ്‌. വാതിലിൽ നിർത്താതെ അടിച്ചുകൊണ്ട് അയാളെ ഓർമ്മിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കണം, സന്തോഷമറിയാത്തവർ എന്നൊരു കൂട്ടം മനുഷ്യരുണ്ടെന്ന്, ഇപ്പോഴയാൾ എത്ര സന്തുഷ്ടനാണെങ്കിലും വൈകാതെ ജീവിതം അയാൾക്കു മുന്നിൽ അതിന്റെ നഖരങ്ങൾ നീട്ടിക്കാണിക്കുമെന്ന്, രോഗത്തിന്റെയോ ദാരിദ്ര്യത്തിന്റെയോ ഉറ്റവരുടെ മരണത്തിന്റെയോ രൂപത്തിൽ ദുര്യോഗം അയാൾക്കു മേൽ വന്നുപതിക്കുമെന്ന്, അന്നാരും അയാളെ കാണാനോ കേൾക്കാനോ ഉണ്ടാവില്ലെന്ന്. എന്നാൽ ചുറ്റികയുമായി നില്ക്കാൻ ഒരാളുമില്ല, നമ്മുടെ സന്തോഷവാൻ തന്റെ ഹൃദ്യജീവിതം തുടരുകയും ചെയ്യുന്നു. ജീവിതത്തിലെ നിസ്സാരമായ ഉത്കണ്ഠകൾ അയാളുടെ മുടിച്ചുരുളുകൾ ചെറുതായൊന്നിളക്കുമെന്നേയുള്ളു, ആസ്പൻ മരത്തെ ഇളംകാറ്റെന്നപോലെ. അയാളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം കാര്യങ്ങളൊക്കെ ഭംഗിയായി നടന്നുപോകുന്നു.

“അന്നു രാത്രിയിൽ എനിക്കു ബോദ്ധ്യമായി, ഞാനും സന്തുഷ്ടനും സംതൃപ്തനുമായിരുന്നുവെന്ന്.” ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് കസേരയിൽ നിന്നെഴുന്നേറ്റുകൊണ്ട് സംസാരം തുടർന്നു. “അത്താഴത്തിനിരിക്കുമ്പോഴോ നായാട്ടിനു പോകുമ്പോഴോ ഞാനും ആളുകളോടു പ്രഭാഷണം നടത്തിയിരുന്നു, എങ്ങനെ ജീവിക്കണമെന്ന്, എന്തു വിശ്വസിക്കണമെന്ന്, സാധാരണക്കാരെ എങ്ങനെ കൈകാര്യം ചെയ്യണമെന്ന്. ഞാനും പറഞ്ഞുനടന്നിരുന്നു, അറിവ് വെളിച്ചമാണെന്ന്, വിദ്യാഭ്യാസം അത്യന്താപേക്ഷിതമാണെന്ന്, എന്നാൽ സാധാരണക്കാർ തല്ക്കാലം എഴുത്തും വായനയും മാത്രം അറിഞ്ഞിരുന്നാൽ മതിയെന്ന്. സ്വാതന്ത്ര്യം ജീവവായുവാണ്‌, ഞാൻ അവരോടു പറഞ്ഞു, നമുക്കതില്ലാതെ കഴിയില്ല; എന്നാൽ നാമതിന്‌ ക്ഷമയോടെ കാത്തിരിക്കുകയും വേണം. അതെ, അതാണു ഞാൻ അവരോടു പറഞ്ഞത്. എന്നാൽ ഇന്നു ഞാൻ ചോദിക്കുന്നു: എന്തിനു വേണ്ടിയാണു നാം കാത്തിരിക്കുന്നത്?” ബർക്കിനെ രോഷത്തോടെ നോക്കിക്കൊണ്ട് ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് ചോദിച്ചു, “നിങ്ങളോടു ഞാൻ ചോദിക്കുകയാണ്‌: എന്തിനു വേണ്ടി? എന്തു തെളിയിക്കാനാണ്‌ നാം ശ്രമിക്കുന്നത്? പ്രകൃതിനിയമത്തെക്കുറിച്ച്, കാര്യകാരണബന്ധത്തെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾ പറയുന്നു. എന്നെപ്പോലെ ജീവനുള്ള, ചിന്താശേഷിയുള്ള ഒരാൾ ഒരു ചെളിക്കുണ്ടിനിപ്പുറം, അതു കള കേറി മൂടുന്നതുവരെയോ മണ്ണു വീണു നികരുന്നതു വരെയോ കാത്തുനില്ക്കണമെന്നു പറയുന്നതിൽ എന്തു നിയമവും ക്രമവുമാണുള്ളത്? എന്തെളുപ്പം എനിക്കതു ചാടിക്കടക്കാമായിരുന്നു, അല്ലെങ്കിൽ അതിനു മേലൊരു പാലം പണിയാമായിരുന്നു! അതു പോകട്ടെ, എന്തു കാര്യത്തിനാണു നാം കാത്തുനില്ക്കുന്നത്? ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹമുണ്ടായിട്ടും അതാവശ്യമായിട്ടും അതിനുള്ള ശക്തി നമുക്കില്ലാതാകുന്നതു വരെയോ?

“പിറ്റേന്നതിരാവിലെ ഞാൻ അവിടെ നിന്നു പോന്നു. അതില്പിന്നെ എനിക്കു പട്ടണജീവിതം അസഹ്യമായി തോന്നിത്തുടങ്ങി. സമാധാനവും സ്വസ്ഥതയും എന്റെ മനസ്സിടിക്കാൻ തുടങ്ങി; ജനാലയിലൂടെ പുറത്തേക്കു നോക്കാൻ എനിക്കു പേടിയായി; കാരണം, എനിക്കിപ്പോൾ ഏറ്റവും ഹൃദയഭേദകമായ ദൃശ്യം ഒരു സന്തുഷ്ടകുടുംബം മേശയ്ക്കു ചുറ്റുമിരുന്ന് ചായ കുടിക്കുന്നതായിരിക്കും. പക്ഷേ എനിക്കിപ്പോൾ പ്രായമായിരിക്കുന്നു; ഒരു യുദ്ധത്തിനുള്ള കരുത്തെനിക്കില്ല; വെറുക്കാനുള്ള കഴിവു പോലും എനിക്കില്ല. ഉള്ളിൽ ഞാൻ തപിച്ചു, എനിക്കീറ വളർന്നു, ഞാൻ ദേഷ്യക്കാരനായി, തള്ളിക്കയറിവരുന്ന ചോദ്യങ്ങളാൽ എന്റെ തല പുകഞ്ഞു, എനിക്കുറക്കം വരുന്നില്ല...ഹാ, എനിക്കു ചെറുപ്പമായിരുന്നെകിൽ!”

ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് ഉൾക്ഷോഭത്തോടെ മുറിക്കുള്ളിൽ ചാലിട്ടുകൊണ്ട് ആവർത്തിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു: 

“എനിക്കു ചെറുപ്പമായിരുന്നെങ്കിൽ!”

പെട്ടെന്നയാൾ അലെഖിന്റെ സമീപത്തു ചെന്ന് ആദ്യം ഒരു കയ്യും പിന്നെ മറ്റേക്കയ്യും കൊണ്ട് അയാളെ പിടിച്ചമർത്തി.

“പാവേൽ കോൺസ്റ്റാന്റിനിച്ച്!” അപേക്ഷിക്കുന്ന സ്വരത്തിൽ അയാൾ പറഞ്ഞു, “ചടഞ്ഞുകിടക്കരുത്, മയങ്ങിപ്പോകരുത്! ചെറുപ്പവും കരുത്തും ഓജസ്സും ഉള്ള കാലത്തോളം നല്ലതു ചെയ്തുകൊണ്ടിരിക്കുക! സന്തോഷം എന്നൊരു സംഗതി ഇല്ല, അതിന്റെ ആവശ്യവും നമുക്കില്ല. ജീവിതത്തിന്‌ എന്തെങ്കിലും അർത്ഥമോ ലക്ഷ്യമോ ഉണ്ടെങ്കിൽ ആ അർത്ഥവും ലക്ഷ്യവും നമ്മുടെ സന്തോഷത്തിലല്ല, മറിച്ച്, അതിനെക്കാൾ മഹത്തായ, ബുദ്ധിപൂർവ്വമായ മറ്റൊന്നിലാണ്‌- അന്യർക്കു നന്മചെയ്യുന്നതിൽ!”

ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് ഇതെല്ലാം പറഞ്ഞതാകട്ടെ, ദയനീയവും യാചനാരൂപത്തിലുള്ളതുമായ ഒരു പുഞ്ചിരിയോടെയാണ്‌, തനിക്കു വേണ്ടിയാണതെന്നപോലെ. പിന്നീടവർ മൂന്നു പേരും മുറിയുടെ മൂന്നു ഭാഗങ്ങളിലായി ചാരുകസേരകളിലിരുന്നു; ആരും ഒന്നും മിണ്ടിയില്ല. ഇവാൻ ഇവാനിച്ചിന്റെ കഥ അലെഖിനെയോ ബർക്കിനെയോ തൃപ്തനാക്കിയില്ല. അന്തിവെളിച്ചത്തിൽ ജീവനുള്ളപോലെ തോന്നിച്ച ആ ജനറൽമാരും അവരുടെ ഭാര്യമാരും ഗില്റ്റുചട്ടങ്ങൾക്കുള്ളിൽ നിന്നു നോക്കിയിരിക്കെ നെല്ലിക്ക തിന്നുന്ന ഏതോ പാവം സർക്കാരുദ്യോഗസ്ഥനെക്കുറിച്ചുള്ള ആ കഥ കേട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുക മടുപ്പുണ്ടാക്കുന്ന കാര്യമായിരുന്നു. എന്തു കാരണം കൊണ്ടെന്നറിയില്ല, പറയാനും കേൾക്കാനും അവരിഷ്ടപ്പെടുക ഉന്നതരെക്കുറിച്ചായിരുന്നു, സ്ത്രീകളെക്കുറിച്ചായിരുന്നു. ആ സ്വീകരണമുറിയിലെ സകലതും- മൂടിയിട്ട തൂക്കുവിളക്കുകൾ, ചാരുകസേരകൾ, അവരുടെ കാല്ച്ചുവട്ടിലെ പരവതാനികൾ അങ്ങനെ സകലതും അവരെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു, ഇപ്പോൾ ചട്ടങ്ങൾക്കുള്ളിൽ നിന്നു നോട്ടമയക്കുന്ന അതേ മനുഷ്യർ ഒരിക്കൽ ഇരിക്കുകയും നടക്കുകയും ചായ കുടിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്ന അതേ മുറിയിലാണ്‌ അവരിപ്പോൾ ഇരിക്കുന്നതെന്ന്; ഏതു കഥയെക്കാളും നല്ലതായിരുന്നു ആ വസ്തുത; ഇപ്പോളവിടെ സുന്ദരിയായ പെലാഗെയ ഒച്ച കേൾപ്പിക്കാതെ അവിടെ നടക്കുന്നുണ്ടെന്നതും.

അലെഖിന്‌ ഉറക്കം വന്നു മുട്ടിനില്ക്കുകയായിരുന്നു; കാലത്തു മൂന്നുമണിയ്ക്കുണർന്ന് കൃഷിപ്പണിയ്ക്കിറങ്ങിയതാണയാൾ; അയാളുടെ കണ്ണുകൾ ഇടയ്ക്കിടെ അടഞ്ഞുകൊണ്ടിരുന്നു. എന്നാൽ തന്റെ അസാന്നിദ്ധ്യത്തിൽ അതിഥികൾ രസകരമായതെന്തെങ്കിലും സംസാരിക്കാൻ തുടങ്ങുമോ എന്ന പേടി കാരണം അയാൾ പിടിച്ചുനില്ക്കുകയായിരുന്നു എന്നുമാത്രം. ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് പറഞ്ഞതിൽ എന്തെങ്കിലും യുക്തിയോ ശരിയോ ഉണ്ടോയെന്നു ചികഞ്ഞുനോക്കാൻ പോലും അയാൾ ശ്രമിച്ചില്ല; തന്റെ അതിഥികളുടെ സംസാരവിഷയം ഗോതമ്പോ വൈക്കോലോ താറോ അല്ല, തന്റെ ജീവിതവുമായി നേരിട്ടൊരു ബന്ധവുമില്ലാത്ത കാര്യങ്ങളാണ്‌ എന്നതിൽ അയാൾക്കു സന്തോഷമേ തോന്നിയുള്ളു; അതവർ തുടരട്ടെ എന്നായിരുന്നു അയാളുടെ ആഗ്രഹവും.

“നമുക്കൊന്നുറങ്ങേണ്ടേ?” എഴുന്നേറ്റുനിന്നുകൊണ്ട് ബർക്കിൻ ചോദിച്ചു. “എല്ലാവർക്കുമപ്പോൾ, ഗുഡ് നൈറ്റ്.”

അലെഖിൻ അവരോടു യാത്ര പറഞ്ഞുകൊണ്ട് താഴെ തന്റെ മുറിയിലേക്കു പോയി; അതിഥികൾ മുകളിലത്തെ അവരുടെ മുറിയിലേക്കും. കടഞ്ഞെടുത്ത രണ്ടു വലിയ തടിക്കട്ടിലുകളും ഒരു കോണിൽ ദന്തം കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ ഒരു കുരിശുരൂപവുമുള്ള വലിയ ഒരു മുറിയിലാണ്‌ അവർക്കു കിടക്കാൻ ഏർപ്പാടു ചെയ്തിരുന്നത്. സുന്ദരിയായ പെലാഗെയ വിരിച്ചിട്ട വീതിയേറിയതും കുളിർമ്മയുള്ളതുമായ അവരുടെ കിടക്കകൾക്ക് പുതിയ വിരിപ്പുകളുടെ ഹൃദ്യമായ ഗന്ധമായിരുന്നു.

ഇവാൻ ഇവാനിച്ച് ഒന്നും മിണ്ടാതെ വേഷം മാറി കിടക്കയിൽ ചെന്നുകിടന്നു. 

“കർത്താവേ, പാപികളായ ഞങ്ങളോടു ക്ഷമിക്കേണമേ!” എന്നുരുവിട്ടുകൊണ്ട് അയാൾ തലയ്ക്കു മേൽ കൂടി പുതപ്പു വലിച്ചിട്ടു. 

മേശ മേൽ വച്ചിരുന്ന അയാളുടെ പൈപ്പിൽ നിന്ന് കനച്ച പുകയിലയുടെ മണം വമിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു; ആ അസഹ്യമായ മണം എവിടെ നിന്നാണു വരുന്നതെന്ന് ഏറെ നേരമായിട്ടും ബർക്കിനു പിടി കിട്ടിയില്ല. പിന്നെ അയാളും ഉറക്കമായി.

രാത്രി മുഴുവൻ ജനാലകളിൽ മഴ വന്നടിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു.

(1898 ആഗസ്റ്റ്)

 * സാറിസ്റ്റ് റഷ്യയിലെ സൈനികസ്കൂളിൽ പഠിച്ച് പിന്നീട് സൈന്യസേവനത്തിനു ചേരുന്നവരെയാണ് കാൻ്റണിസ്റ്റുകൾ എന്നു പറഞ്ഞിരുന്നത്.

ലൂയിസ് ആൽബെർട്ടോ ദെ ക്വെൻക - കവിതകൾ

 കാട്
-------

കാടെന്നോടു പറഞ്ഞതൊരു പഴയ കഥയായിരുന്നു.
ആളുകളതിന്റെ നിബിഡതയിലൂടെ സാഹസപ്പെട്ടു പോയിരുന്നുവത്രേ;
ദിവ്യനായൊരു വെളിച്ചപ്പാടിനെത്തേടിയാണവർ പോയിരുന്നതും.
കാടിന്റെ ഹൃദയമെന്നാൽ ഒരാൾക്കും കാണാനായില്ല,
വിശ്വാസികളുടെ സംശയങ്ങൾ തീർക്കാൻ ദൈവജ്ഞനിരിക്കുന്നതവിടെയാണല്ലോ.
കാടിനങ്ങനെയൊരു കേന്ദ്രബിന്ദുവില്ലെന്നതിനാൽ,
അന്നുമിന്നും, വിപുലമായൊരു കുടിലദുർഗ്ഗമാണതെന്നതിനാൽ,
അതിനൊരു തുടക്കവുമില്ല, ഒടുക്കവുമില്ലെന്നതിനാൽ,
പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ ക്രമത്തിൽ ഉത്തരങ്ങൾക്കിടമില്ലെന്നതിനാൽ.
അങ്ങനെയത്രേ, യാതൊന്നും കാണാതെ, യാതൊന്നുമറിയാതെ,
നിശ്ശൂന്യതയുടെ ഗർത്തത്തിലേക്കു നാം നടക്കുന്നു,
വഞ്ചനയുടെ, വെറുപ്പിന്റെ, നുണയുടെ കാട്ടിൽ വഴി തുലഞ്ഞവരായി.
കാടെന്റെ കാതിൽ മന്ത്രിച്ചതിതായിരുന്നു,
ഞാനപ്പോൾ ഡമാസ്കസ്സിലേക്കു പോവുകയായിരുന്നു.
*

പുറത്തു വീശുന്ന ഇളംകാറ്റ്
----------------------------------------

നിങ്ങൾക്കിഷ്ടപ്പെട്ട ചാരുകസേരയിൽ,
വെടിച്ചുകത്തുന്ന തീയ്ക്കരികിൽ
ചാരിക്കിടന്നുകൊണ്ടു നിങ്ങളാലോചിക്കുകയാണ്‌,
നിങ്ങളുടെ കതകിന്റെ സാക്ഷയ്ക്കും നിങ്ങളുടെ പുസ്തകങ്ങൾക്കുമപ്പുറം
അങ്ങു വെളിയിൽ എന്താണുള്ളത്?
എന്തെങ്കിലുമുണ്ട്, ശരിയ്ക്കും, എന്നു പറയാമോ,
നിങ്ങളുടെ വീടിന്റെ ചുമരുകൾക്കുമപ്പുറം?
നിങ്ങൾക്കെന്നും താല്പര്യം ഭ്രമാത്മകമായതിനോടായിരുന്നു,
നിങ്ങളെന്നും ജീവിതത്തെ കണ്ടിരുന്നത് 
സാഹിത്യത്തിന്റെ കണ്ണുകളിലൂടെയായിരുന്നു.
നിങ്ങളിന്നേവരെ അറിയാൻ ശ്രമിച്ചിട്ടില്ല,
(താല്പര്യമില്ലാഞ്ഞിട്ടാവാം, ധൈര്യമില്ലാഞ്ഞിട്ടാവാം)
പുറത്തെങ്ങനെയൊക്കെയാണ്‌ കാര്യങ്ങളെന്ന്
(പുറത്തെന്നൊരിടം തന്നെയുണ്ടോയെന്ന്.)
അതറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട സമയമായിരിക്കുന്നുവെന്നേ.
വാതിലിന്റെ സാക്ഷയെടുക്കുക, ജനാലകൾ തുറന്നിടുക.
അങ്ങു വെളിയിലെ ജീവിതം നിങ്ങൾക്കു കാണാം:
യക്ഷിക്കഥകളിലേതുപോലത്തെ അതിശയജിവികൾ,
ഉന്മാദത്തിന്റെ ഏറ്റവുമിരുണ്ട പേക്കിനാവുകളില്പോലും
മാച്ചെൻ കണ്ടിരിക്കാനിടയില്ലാത്ത വിചിത്രസത്വങ്ങൾ,
നിങ്ങളുടെ പുസ്തകങ്ങളിലുള്ളവരെക്കാൾ സുന്ദരിമാരായ നായികമാർ,
നിങ്ങളുടെ ചിത്രകഥകളിൽ വരച്ചിട്ടവരെക്കാൾ
ദുർബ്ബലരോടു വിശാലഹൃദയരായ നായകന്മാർ,
സിനിമകളിലെക്കാൾ ക്രുരന്മാരായ വില്ലന്മാർ.
യാഥാർത്ഥ്യത്തിന്റെ വെളിച്ചം നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിൽ വീശട്ടെ,
തെരുവുകളിൽ വീശുന്ന സത്യത്തിന്റെ ഇളംകാറ്റുകൾ
നിങ്ങളെയും തഴുകിക്കടന്നുപോകട്ടെ.
*
*മാച്ചെൻ -Arthur Machen (1863-1947)- മിസ്റ്റിക്, മാന്ത്രികകഥകളുടെ പേരിൽ പ്രസിദ്ധനായ വെൽഷ് എഴുത്തുകാരൻ.

സുഖമരണത്തിനായുള്ള പ്രാർത്ഥന

---------------------------------------

മരണമിപ്പോൾ അത്രയകലെയല്ലെന്നതിനാൽ
(നേരു പറഞ്ഞാൽ അതെന്നും അരികിൽത്തന്നെയുണ്ടായിരുന്നു),
ഇടയ്ക്കിടെയതെന്നോടു കൊഞ്ചിക്കുഴയാൻ വരികയാണെന്നതിനാൽ,
ഒരു സുഖമരണത്തിനായി പ്രാർത്ഥിക്കാൻ ഞാനോർമ്മിക്കുന്നു,
എന്റെ ബാല്യത്തിന്റെ ദൈവങ്ങളോട്,
എന്റെ പൂർവ്വികരുടെ ദൈവങ്ങളോട്.
മൂന്നുപേരായ ഒരാളെക്കുറിച്ചാണു ഞാനോർക്കുന്നത്:
പഴയ നിയമത്തിൽ അഗ്രാസനമലങ്കരിക്കുന്ന, ദുർമ്മുഖക്കാരനായ ഒരു വൃദ്ധൻ,
പുതിയതിൽ കുരിശിലേറുന്ന സുഭഗനായ യുവാവ്,
വൃദ്ധന്റെ നെറ്റിത്തടത്തിൽ കുടിയേറിയ മാടപ്രാവിൽ
ഇരുവരേയും സഞ്ചയിക്കുന്ന പരിശുദ്ധാരൂപി.
എന്റെ ബാല്യത്തിന്റെ ദൈവമേ,
നീ ഇല്ലെന്നാണെങ്കില്ക്കൂടി (ഞാനുണ്ടോ?)
ഔപചാരികമായും രേഖാമൂലമായും (നോട്ടറി മുഖാന്തരം)
എനിക്കു നിന്നോടപേക്ഷിക്കണമെന്നുണ്ട്,
എൻ്റെ ഭീതിദമായ യാത്ര ചെന്നെത്തുന്നത്
തണുത്തുറഞ്ഞ നക്ഷത്രങ്ങളിലോ ചുട്ടുനീറുന്ന നരകത്തിലോ ആവട്ടെ,
സമാധാനം നിറഞ്ഞതും വേദനാരഹിതവുമാകണേ എൻ്റെ യാത്രയെന്ന്.
വെളിച്ചത്തിലേക്ക് (അല്ലെങ്കിൽ ഇരുട്ടിലേക്ക്) ഞാൻ കടന്നുപോകുന്നത്
നാടകീയതകളില്ലാതെ വേണമെന്ന്, ഞാനൊരു ശല്യമാകാതെവേണമെന്ന്,
നിന്നോടും എനിക്കു പ്രിയപ്പെട്ടവരോടും രഞ്ജിപ്പിലായിക്കൊണ്ടുവേണമെന്ന്.
എനിക്കറിയാം, പലതിന്റെയും ചേരുവായാണൊരാളുടെ മരണമെന്ന്,
പൊതുവേയതത്ര സുഖകരമല്ലെന്ന് (ഒരു പ്രാണവേദന, അതു നിനക്കറിയാം).
എനിക്കറിയാം, കണ്ടവർക്കെല്ലാം ശാന്തവും ധന്യവുമായ മരനം നല്കാൻ നിനക്കാവില്ലെന്ന്.
തന്നെയുമല്ല, ഞാനൊരു സത്യകൃസ്ത്യാനിയായിരുന്നില്ലെന്നും ഞാൻ സമ്മതിക്കുന്നു.
രോഗികളോടോ അഗതികളോടോ ഒരു സഹതാപവുമെനിക്കില്ല. 
ഒരവകാശവുമില്ലെങ്കില്ക്കൂടി ഞാൻ ചോദിക്കുകയാണ്‌,
എന്റെ കാരണവന്മാരുടെ വിശ്വാസവും എന്റെ നെഞ്ചുറപ്പും
നിന്റെ കരുണയുടെ നിലയില്ലാത്ത ആഴങ്ങളും കവചമാക്കി,
ഒരു സുഖമരണം എനിക്കു തന്നാലും, ദൈവമേ,
എന്റെ അന്ത്യനിമിഷങ്ങളിലെന്നോടു കരുണ കാണിക്കേണമേ.

*

റോൾഫ് ജേക്കബ്സെൻ - കവിതകൾ

പ്രാണായാമം

അത്ര ദൂരം വരെ പോകാൻ നിങ്ങൾക്കായാൽ
സൂര്യനെ നിങ്ങൾക്കു കാണാം,
കെട്ടണയുന്നൊരു തീക്കുണ്ഡത്തിലൊരു തീപ്പൊരിയായി,
അത്ര ദൂരം വരെ പോകാൻ നിങ്ങൾക്കായാൽ.
അത്ര ദൂരം വരെ പോകാൻ നിങ്ങൾക്കായാൽ,
ക്ഷീരപഥമെന്ന ചക്രമാകെ നിങ്ങൾക്കു കാണാം,
രാത്രിയുടെ പാതകളിലൂടുരുണ്ടുപോകുന്നതായി,
അത്ര ദൂരം വരെ പോകാൻ നിങ്ങൾക്കായാൽ.
അത്ര ദൂരം വരെ പോകാൻ നിങ്ങൾക്കായാൽ
പ്രപഞ്ചത്തെത്തന്നെ നിങ്ങൾക്കു കാണാം,
കോടാനുകോടി പ്രകാശവർഷങ്ങൾ, കാലമാകെയും
വെറുമൊരു മിനുക്കമായി,
ജൂണ്മാസരാത്രിയിലൊരു നക്ഷത്രം പോലെ
ഏകാന്തവും വിദൂരവുമായി.
എന്നാലെന്റെ സ്നേഹിതാ, അത്ര ദൂരം വരെ പോകാൻ നിങ്ങൾക്കായാൽ
തുടക്കത്തിൽത്തന്നെ ആയിരിക്കും നിങ്ങൾ
-നിങ്ങളുടെ.
*

മിന്നാമിനുങ്ങുകൾ
----------------------------

മിന്നാമിനുങ്ങുകൾ തെളിയുന്ന സന്ധ്യയിൽ,
വെല്ലെട്രിയിലേക്കുള്ള ബസ്സു കാത്തു നാം നില്ക്കുമ്പോൾ
പ്രായമൊരുപാടായ രണ്ടുപേർ
ഒരു മേപ്പിൾമരത്തിനു ചുവട്ടിൽ വച്ചു ചുംബിക്കുന്നതു നാം കണ്ടു.
അപ്പോഴാണു നീ പറഞ്ഞത്, പാതി വായുവിനോടായി, പാതി എന്നോടായി:
വർഷങ്ങളായി തമ്മിൽ സ്നേഹിക്കുന്നവർ
ജീവിച്ചതു വെറുതേയായിട്ടില്ല.
അപ്പോഴാണെന്റെ കണ്ണിൽ പെട്ടത്,
ഇരുട്ടത്താദ്യത്തെ മിന്നാമിനുങ്ങുകൾ:
നിന്റെ തലയ്ക്കു ചുറ്റുമവ മിന്നിത്തിളങ്ങുകയായിരുന്നു.
അപ്പോഴാണ്‌.

*

നോക്കൂ-

നോക്കൂ-
ചന്ദ്രൻ രാത്രിയുടെ പുസ്തകം
ഏടുകൾ മറിച്ചു നോക്കുന്നു.
ഒന്നും അച്ചടിക്കാത്ത ഒരു തടാകം
കണ്ടെത്തുന്നു.
ഒരു നേർവര വരയ്ക്കുന്നു.
അതേ അതിനു കഴിയൂ.
അതു തന്നെ ധാരാളമായി.
കട്ടിയിലൊരു വര.
നിന്നിലേക്ക്.
നോക്കൂ.

*

സൂര്യകാന്തി

വിതച്ചും കൊണ്ടു മണ്ണിനു മേൽ നടന്നതേതൊരാൾ,

നമ്മുടെ ഹൃദയങ്ങളിൽ

അഗ്നിയുടെ അന്തർബീജങ്ങൾ വിതച്ചതേതു കൈകൾ?

അവന്റെ മുറുക്കിയ കൈകളിൽ നിന്നു

മഴവിൽനാടകളെപ്പോലവയുതിർന്നു,

ഉറഞ്ഞ മണ്ണിൽ, ഇളകിയ എക്കലിൽ, പൊള്ളുന്ന മണലിൽ.

അവിടെയവ ഉറങ്ങിക്കിടക്കും,

ആർത്തിയോടെ നമ്മുടെ ജീവനൂറ്റിക്കുടിക്കും,

പിന്നെയതിനെച്ചിതറിത്തെറിപ്പിക്കും,

നിങ്ങൾ കണ്ടിട്ടേയില്ലാത്തൊരു സൂര്യകാന്തിക്കായി,

ഒരു കള്ളിച്ചെടിമൊട്ടിനായി, ഒരു ജമന്തിപ്പൂവിനായി.

വരൂ, കണ്ണീരിന്റെ പുതുമഴത്തുള്ളികളേ,

വരൂ, ശോകത്തിന്റെ സൌമ്യമായ കൈകളേ;

നിങ്ങൾ കരുതുമ്പോലത്ര ഭയാനകമല്ലത്.

*

അവരുറങ്ങുമ്പോൾ

ഉറങ്ങുമ്പോൾ കുട്ടികളെപ്പോലെയാണു മനുഷ്യർ,
അവരിലപ്പോൾ യുദ്ധങ്ങളില്ല.
അവർ കൈപ്പടങ്ങൾ വിടർത്തുന്നു,
ദൈവം കൊടുത്ത സ്വച്ഛതാളത്തിൽ അവർ ശ്വാസമെടുക്കുന്നു.
കൊച്ചുകുട്ടികളെപ്പോലെ അവർ ചുണ്ടു പിളുത്തുന്നു,
കൈ പാതി തുറന്നുവയ്ക്കുന്നു,
പട്ടാളക്കാർ, രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞന്മാർ, സേവകർ, യജമാനന്മാർ.
നക്ഷത്രങ്ങൾ കാവൽ നിൽക്കുന്നു,
ഒരു മൂടൽ സകലതും മറയ്ക്കുന്നു,
ആരും ആരെയും ദ്രോഹിക്കാത്ത മണിക്കൂറുകളാണിനി.
നമ്മുടെ ഹൃദയങ്ങൾ പാതിവിടർന്ന പൂക്കളാവുന്ന ആ നേരത്ത്
നമുക്കന്യോന്യമൊന്നു സംസാരിക്കാനായെങ്കിൽ.
പൊൻതേനീച്ചകളെപ്പോലെ
വാക്കുകൾ ഒഴുകിയിറങ്ങുമായിരുന്നു.
-ദൈവമേ, നിദ്രയുടെ ഭാഷ എന്നെയൊന്നു പഠിപ്പിക്കൂ.

---

റോൾഫ് ജേക്കബ്സെൻ (1907-1994)- നോർവേയുടെ തലസ്ഥാനമായ ഓസ്ലോയിൽ ജനിച്ചുവളർന്നു. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ പ്രമുഖരായ സ്കാൻഡിനേവിയൻ എഴുത്തുകാരിലൊരാൾ.

മഹ് മൂദ് ദർവീശ് - കവിതകൾ

നിങ്ങൾ ഒരു തെരുവിലൂടെ നടക്കുമ്പോൾ...

----------------------------------------------

നിങ്ങൾ ഒരു തെരുവിലൂടെ നടക്കുമ്പോൾ

അതു നയിക്കുന്നത് കൊടുംഗർത്തത്തിലേക്കല്ലെങ്കിൽ 

കുപ്പ പെറുക്കുന്നവനോടു പറയൂ, നന്ദി !

ജീവനോടെ, ക്ഷതമൊന്നും പറ്റാതെ,

പ്രാസമാവർത്തിക്കുന്നപോലെ,

നിങ്ങൾ വീട്ടിൽ തിരിച്ചെത്തുന്നെങ്കിൽ

നിങ്ങളോടുതന്നെ പറയൂ, നന്ദി!

നിങ്ങളൊന്നു പ്രതീക്ഷിക്കുകയും  

ഊഹം നിങ്ങളെ കബളിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തെങ്കിൽ

നിങ്ങളെവിടെയായിരുന്നുവെന്ന് നാളെപ്പോയി നോക്കൂ,

എന്നിട്ടു പൂമ്പാറ്റയോടു പറയൂ, നന്ദി!

ഉള്ള ശക്തിയെല്ലാമെടുത്തു നിങ്ങൾ കരഞ്ഞുവിളിക്കുമ്പോൾ

ആരാണവിടെ? എന്നാണ്‌ മാറ്റൊലി തിരിച്ചുചോദിക്കുന്നതെങ്കിൽ

നിങ്ങളുടെ സ്വത്വത്തോടു പറയൂ, നന്ദി!

നിങ്ങളൊരു റോസാപ്പൂവിനെ നോക്കിനില്ക്കുകയും

അതു നിങ്ങളെ വേദനിപ്പിക്കാതിരിക്കുകയും ചെയ്തെങ്കിൽ,

അതിൽ നിങ്ങളാനന്ദം കണ്ടുവെങ്കിൽ,

സ്വന്തം ഹൃദയത്തോടു പറയൂ, നന്ദി!

നിങ്ങൾ കാലത്തുറക്കമുണരുകയും

നിങ്ങളുടെ കൺപോളകൾ തിരുമ്മാൻ 

അടുത്താരും ഇല്ലെന്നും വന്നാൽ,

കാഴ്ചയോടു പറയൂ, നന്ദി!

നിങ്ങളുടെ പേരിന്റെ ഒരക്ഷരവും നിങ്ങളുടെ നാടിന്റെ പേരും

നിങ്ങൾക്കോർമ്മ വന്നാൽ, നല്ല കുട്ടിയാകൂ!

ദൈവം നിങ്ങളോടു പറയട്ടെ, നന്ദി!

*

(ബദാം പൂക്കൾ എന്ന സമാഹാരത്തിൽ നിന്ന്.

ഞങ്ങൾ ജീവിതത്തെ സ്നേഹിക്കുന്നു...

ഞങ്ങൾ ജീവിതത്തെ സ്നേഹിക്കുന്നു,

ജീവിക്കാനിടകിട്ടുമ്പോഴൊക്കെയും.

രക്തസാക്ഷികൾക്കിടയിൽ നിന്നു ഞങ്ങൾ നൃത്തം വയ്ക്കുന്നു,

ഒരു വയലറ്റിനോ ഈന്തപ്പനകൾക്കോ വേണ്ടി ഞങ്ങളൊരു മീനാരം പണിയുന്നു.

ഞങ്ങൾ ജീവിതത്തെ സ്നേഹിക്കുന്നു,

ജീവിക്കാനിടകിട്ടുമ്പോഴൊക്കെയും.

പട്ടുനൂൽപ്പുഴുവിൽ നിന്നു ഞങ്ങളൊരിഴ കട്ടെടുക്കുന്നു,

ഒരാകാശം പണിയാൻ, ഞങ്ങളുടെ യാത്രയെ വേലികെട്ടിത്തിരിയ്ക്കാൻ.

മുല്ലപ്പൂവിനായി ഞങ്ങൾ ഉദ്യാനകവാടം തുറന്നുകൊടുക്കുന്നു,

സുന്ദരമായൊരു പകലായവൾക്കു തെരുവിലേക്കിറങ്ങാൻ.

ഞങ്ങൾ ജീവിതത്തെ സ്നേഹിക്കുന്നു,

ജീവിക്കാനിടകിട്ടുമ്പോഴൊക്കെയും.

എവിടെ ഞങ്ങൾ താമസമുറപ്പിക്കുന്നു, അവിടെ ഞങ്ങൾ നടുന്നു,

പെട്ടെന്നു വളരുന്ന മരങ്ങൾ, ഞങ്ങൾക്കു മരിച്ചവരെ പറിച്ചെടുക്കാൻ.

ഞങ്ങൾ പുല്ലാങ്കുഴലിൽ വായിക്കുന്നു, വിദൂരതയുടെ വർണ്ണം,

മൺകവാടത്തിനു മേലെഴുതിവയ്ക്കുന്നു, കുതിരയുടെ ചിനയ്ക്കൽ.

ഓരോ കല്ലിലോരോ പേരായി ഞങ്ങളെഴുതിവയ്ക്കുന്നു.

മിന്നല്പിണരേ, രാത്രിയ്ക്കല്പം കൂടി വെളിച്ചം പകർന്നാലും.

ഞങ്ങൾ ജീവിതത്തെ സ്നേഹിക്കുന്നു,

ജീവിക്കാനിടകിട്ടുമ്പോഴൊക്കെയും.

എഴുതിത്തുടങ്ങിയ കവിയോട്

 

ഞങ്ങളുടെ പ്രമാണങ്ങളെ വിശ്വസിക്കേണ്ട,

അതെല്ലാം മറന്നേക്കൂ.

നിങ്ങളുടെ സ്വന്തം വാക്കുകളിൽ നിന്നു തുടങ്ങൂ.

കവിതയെഴുത്തു തുടങ്ങിയതു നിങ്ങളാണെന്നപോലെ,

അല്ലെങ്കിൽ അവസാനത്തെക്കവി നിങ്ങളാണെന്നപോലെ.

ഞങ്ങളുടെ കവിത വായിക്കുന്നുവെങ്കിൽ

അതു ഞങ്ങളുടെ മനോഭാവങ്ങളെ പിൻപറ്റാനാവരുത്,

വേദനയുടെ ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഞങ്ങൾ വരുത്തിയ സ്ഖലിതങ്ങൾ

തിരുത്താനായി മാത്രം.

ആരോടും ചോദിച്ചുനടക്കരുത്: ആരാണു ഞാൻ?

പെറ്റമ്മയാരെന്നു നിങ്ങൾക്കറിയാം,

അച്ഛന്റെ കാര്യമാണെങ്കിൽ, അതു നിങ്ങൾ തന്നെയായിക്കോളൂ.

സത്യം വെളുത്തതാണ്‌,

കാക്കക്കറുപ്പു കൊണ്ടതിലെഴുതൂ.

സത്യം കറുത്തതാണ്‌,

ഒരു മരീചികയുടെ വെളിച്ചം കൊണ്ടതിലെഴുതൂ.

പ്രാപ്പിടിയനോടു മല്ലു പിടിക്കാനാണാഗ്രഹമെങ്കിൽ

പ്രാപ്പിടിയനോടൊപ്പം പറന്നുയരൂ.

സ്ത്രീയെ പ്രേമിക്കുന്നുവെങ്കിൽ അവളാവരുത്,

സ്വന്തമന്ത്യം ആഗ്രഹിക്കുന്നവനാവൂ.

നാം കരുതുമ്പോലത്ര ജീവനുള്ളതല്ല ജീവിതം,

നമ്മുടെ വികാരങ്ങളുടെ ആരോഗ്യത്തെച്ചൊല്ലി

നാമതിനെക്കുറിച്ചു ചിന്തിക്കുന്നില്ലെന്നേയുള്ളു.

ഒരു പനിനീർപ്പൂവിനെ അത്രയേറെ നേരമോർത്തിരുന്നാൽ

കൊടുങ്കാറ്റിൽ നിങ്ങളുലയുകയില്ല.

എന്നെപ്പോലെ തന്നെ നിങ്ങൾ,

തെളിഞ്ഞതാണു പക്ഷേ, എന്റെ ഗർത്തം.

രഹസ്യങ്ങളവസാനിക്കാത്തതാണ് നിങ്ങളുടെ പാതകൾ.

അവ താഴുന്നു ഉയരുന്നു, താഴുന്നു ഉയരുന്നു.

യൌവനത്തിന്റെ അന്ത്യത്തെ പാകതയെത്തിയ സിദ്ധിയെന്നു

നിങ്ങൾക്കു വിളിക്കാം, അല്ലെങ്കിൽ ജ്ഞാനമെന്നും.

അതെ, അതു ജ്ഞാനം തന്നെ,

ഗാനാത്മകമല്ലാത്ത നിർമ്മമത.

ഒരു മരത്തെയെടുത്തു ധരിച്ച കിളിക്കു തുല്യമാവില്ല,

കൈയിൽ കിട്ടിയ ഒരായിരം കിളികൾ.

ദുരിതകാലത്തെ കവിത

ശവപ്പറമ്പിലെ മനോഹരപുഷ്പങ്ങളത്രെ.

ഉദാഹരണം നോക്കിനടന്നാല്‍ കിട്ടില്ല,

അതിനാല്‍ നിങ്ങളാവുക,

മാറ്റൊലിയുടെ അതിരുകള്‍ക്കു പിന്നില്‍ നിങ്ങളല്ലാതെയുമാവുക.

ശുഷ്കാന്തിക്കു കാലാവധിയുണ്ട്,

അതിനാല്‍ നിങ്ങളുടെ ഹൃദയത്തെക്കരുതി ഉത്സാഹമുള്ളവനാവുക,

നിങ്ങളുടെ പാതയെത്തും മുമ്പേ അതിന്റെ പിന്നാലെ പോവുക.

സ്നേഹിക്കുന്നവളോടു പറയരുത്

നീ ഞാനാണെന്ന്, ഞാൻ നീയാണെന്ന്,

അതിനെതിരു പറയുക:

പലായനം ചെയ്യുന്നൊരു മേഘത്തിലെ

അതിഥികളാണു തങ്ങളെന്ന്.

വ്യതിചലിക്കൂ, നിയമത്തിൽ നിന്ന്

സർവശക്തിയുമെടുത്തു വ്യതിചലിക്കൂ.

ഒരേ വചനത്തിൽ രണ്ടു നക്ഷത്രങ്ങളെ വയ്ക്കരുത്,

പ്രധാനത്തെ അപ്രധാനമായതിനടുത്തുവയ്ക്കൂ,

ഉയരുന്ന പ്രഹര്‍ഷം അങ്ങനെ പൂര്‍ത്തിയാവട്ടെ.

ഞങ്ങളുടെ നിർദ്ദേശങ്ങളുടെ കൃത്യതയെ വിശ്വസിക്കരുത്,

കാരവാന്റെ കാല്പാടുകളെ മാത്രം വിശ്വസിക്കുക.

കവിയുടെ ഹൃദയത്തിലെ വെടിയുണ്ട പോലെയാണ്‌ ഗുണപാഠം,

മാരകമായൊരു ജ്ഞാനം.

കോപിക്കുമ്പോൾ മൂരിയെപ്പോലെ കരുത്തനാവൂ,

പ്രേമിക്കുമ്പോൾ ബദാം പൂവു പോലെ ബലഹീനന്‍,

അടച്ചിട്ട മുറിയിലിരുന്നു തന്നെത്താൻ പ്രണയഗാനം പാടുമ്പോൾ

ഒന്നും, ഒന്നുമല്ലാതെയും.

പ്രാക്തനകവിയുടെ രാത്രി പോലെ ദീർഘമാണ് പാതകൾ:

മലകളും സമതലങ്ങളും, പുഴകളും താഴ്വാരങ്ങളും.

നിങ്ങളുടെ സ്വപ്നത്തിന്റെ താളത്തിൽ നടക്കൂ:

നിങ്ങളെ പിന്തുടരുന്നതൊരു ലില്ലിപ്പൂവായിരിക്കും,

അല്ലെങ്കിൽ കഴുമരം.

നിങ്ങളെച്ചൊല്ലി ഞാൻ ഭയപ്പെടുന്നുവെങ്കിൽ

അതു നിങ്ങളുടെ നിയോഗത്തെ ഓർത്തല്ല,

സ്വന്തം സന്തതികളുടെ ശവമാടത്തിനു മേൽ നൃത്തം വയ്ക്കുന്നവർ,

പൊക്കിൾക്കുഴികളിൽ ക്യാമറകളൊളിപ്പിച്ച ഗായകർ,

അവരെച്ചൊല്ലിയാണ്‌.

അന്യരിൽ നിന്ന്, എന്നിൽ നിന്ന്

അകലം പാലിക്കുകയാണു നിങ്ങളെങ്കിൽ

നിങ്ങളെന്നെ നിരാശപ്പെടുത്തില്ല.

എന്നെ ഓർമ്മപ്പെടുത്താത്തതൊന്നുണ്ടെങ്കിൽ

അതാണു കൂടുതൽ സുന്ദരം.

ഇനി മുതൽ നിങ്ങൾക്കൊരു കാവൽമാലാഖയേയുള്ളു:

നിങ്ങൾ അവഗണിച്ചു വിട്ട ഭാവികാലം.

മെഴുകുതിരിയുടെ കണ്ണീരു പോലെ നിങ്ങളുരുകിത്തീരുമ്പോൾ

ഓർക്കരുത്, ആരു നിങ്ങളെ കാണുമെന്ന്,

ആരു പിന്തുടരും നിങ്ങളുടെ ഉൾവെളിച്ചത്തെയെന്ന്.

തന്നോടു തന്നെ ചോദിക്കൂ: ഇത്രയ്ക്കേയുള്ളു ഞാൻ?

കവിത എന്നും അപൂർണ്ണമായിരിക്കും,

പൂമ്പാറ്റകൾ വേണം അതു മുഴുമിക്കാൻ .

പ്രണയത്തിൽ ഉപദേശമില്ല. അതനുഭവമാണ്‌.

കവിതയിൽ ഉപദേശമില്ല. അതു സിദ്ധിയാണ്‌.

ഒടുവിലായിപ്പറയട്ടെ, സലാം.